سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 198

درس سیصد و هفتاد و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

مقتضای قواعد در ارجاع قید به ماده یا هیئت

بعد از آنکه بیان کردیم که قیود«کانت علی قسمین: قسم یرجع الی الماده و قسم یرجع الی الهیئه» دو ثمره ترتب پیدا می کند: اولا قیدی که به هیأت برمی گردد ولو این که امر اختیاری باشد تحصیل آن لزوم ندارد؛ برای این که مقدمه الوجوب است، نه مقدمه الواجب. و ثانیا تکلیف نسبت به ذی المقدمه قبل از تحقّق آن قید فعلیت پیدا نمی کند، برای این که معمولا به نحو شرط مقارن مطرح است نه شرط متأخّر.

در مقابل، قیودی که به مادّه برمی گردد اگر امور اختیاریه باشد هم لزوم تحصیل دارد و به عنوان مقدمۀ واجب، وجوب غیری شرعی پیدا می کند و هم تکلیف قبل از تحقّق آن قید فعلیت دارد. کسی که تحصیل طهارت نکرده باشد این طور نیست که به صلاه، مکلّف نیست. تکلیف قبل تحصیل الطهاره دارای فعلیت است.

بعد از آن که این دو نوع قید مترتب شد، اگر به حسب قواعد عربی و جهات لفظی توانستیم از کلام مولا استفاده کنیم که این قید به هیأت برمی گردد، آثار قید مترتب بر هیأت را بار می کنیم. و اگر