سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 219

درس سیصد و هفتاد و ششم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بیان شیخ أعظم در دوران بین رجوع قید به ماده یا هیئت

دلیل دومی که مرحوم شیخ انصاری«اعلی الله مقامه الشریف» اقامه می فرماید: بر این که در دوران رجوع قید به هیئت یا ماده، ترجیح دارد که ماده را مقیّد کنیم و اطلاق هیأت را به حال خودش باقی بگذاریم؛ این است که می فرمایند: کأنّ در«ان جائک زید فأکرمه» که مثال ما بود و ما گفتیم: در این مثال باید قطع نظر کنیم از ظاهر قواعد عربیت و ظهور لفظی، فرض کنیم که هیچ گونه ظهور لفظی وجود ندارد، برای این که قید رجوع به مادّه کند یا رجوع به هیأت کند. در این مثال دلیل دوم این جوری پیاده می شود، می فرماید: اگر قید رجوع به مادّه کرد، اطلاق هیأت به قوت خودش باقی می ماند، نه تقیید می شود و نه یک چیزی مشابه تقیید تحقّق پیدا می کند. نه اطلاق هیأت ضربه می خورد و نه زمینه ای برای از بین رفتن اطلاق وجود پیدا می کند. اگر قید به مادّه خورد، معنایش این است که آن چیزی که متعلق وجوب است، آن چیزی که هیأت به او تعلق گرفته، اکرام مقیّد به مجیء زید است. پس تقیید در ناحیۀ اکرام تحقق دارد، در ناحیۀ مادّه تحقق دارد. اما اصل حکم و مفاد هیأت و وجوب اطلاق به قوت خودش باقی است. همین الان هم که مجیء زید تحقق پیدا نکرده، اکرام