سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 230

اگر این مجیء زید را بخواهیم به هیأت«اکرم زیدا» ی که قبلا صادر شده، برگردانیم، فرمایش شیخ لازم می آید که هم اطلاق هیأت ضربه خورده، هم زمینۀ اطلاق ماده از بین رفته، یعنی با ارجاع «مجیء زید» به«اکرم زیدا» قبل؛ در حقیقت ما دو خلاف اصل مرتکب شدیم، یک خلاف اصل در رابطۀ با اطلاق مسلّم هیأت که تقیید کردیم، یک خلاف اصل هم در رابطۀ با ماده، برای این که با تقیید اطلاق هیأت، زمینۀ اطلاق ماده را منتفی کردیم و از بین بردیم. لذا بیان مرحوم شیخ در قید منفصل درست است.

تناقض بیان صاحب کفایه در ظهور اطلاقی

مرحوم آخوند(ره) در ذیل کلامشان این مطلب را می پذیرند، لکن یک فتأملی دارند که لازم است من در رابطۀ با کلام مرحوم آخوند هم یک اشاره ای کنم. برای این فتأمل محشین هر کدام یک معنایی ذکر کردند. مرحوم مشکینی فتأمل را اشارۀ به یک چیزی می داند، از استادش مرحوم شیخ علی قوچانی که از شاگردان مبرّز و درجۀ یک آخوند بوده و در آن کفایه های قدیمی که ظاهرا آنها هم تجدید طبع شده حواشی مرحوم شیخ علی قوچانی وجود دارد، که از بهترین حواشی و دقیق ترین حواشی بر کفایه مرحوم آخوند است. از ایشان هم یک چیزی نقل می کند، که اینها را خودتان مراجعه کنید. اما به نظر من، در کلام مرحوم آخوند(ره) بین صدر و ذیل تهافت و تنافر وجود دارد. ذیل کلام ایشان می فرماید که«نعم لو کان التقیید بمنفصل» و در اینجا ظهور اطلاقی برای اطلاق استقرار پیدا کرده و«دار امر القید بین الرجوع الی الهیئه و الرجوع الی الماده» اینجا، شیخ انصاری، حرفشان درست است. لازمۀ این استدراک این است که قبل از«نعم لو کان التقیید بمنفصل» مقابل آن باشد که تا به حال صحبت می کردند، لابد باید تقیید به متّصل باشد؟ در تقیید به متّصل باید این حرفهایی که ذکر کردیم، ذکر بفرمایند.

لکن مرحوم آخوند(ره) قبل از نعم که راجع به تقیید به متّصل است، می فرماید: ما قبول داریم فرمایش شیخ را که تقیید برخلاف اصل است، لکن حرف ما این است که اگر انسان یک کاری کند که نتیجه اش با تقیید یکی باشد و در حقیقت زمینۀ اطلاق را از بین ببرد، ما قبول نداریم که مخالفت با اصل باشد. پس قبل از نعم که این استدراک نعم خودش قرینۀ بر این می شود که قبل از نعم ایشان روی تقیید به متّصل داشتند، بحث می کردند. آن وقت می خواهد بفرماید که در تقیید به متّصل قبول داریم که برخلاف اصل است، به چه مناسبت شما قبول دارید که تقیید به متّصل علی خلاف الاصل است؟ «اعتق رقبه مؤمنه» را علی خلاف الاصل می دانید، این تقیید به متّصل است.

ایشان می گویند: قبول داریم که تقیید برخلاف اصل است، اما کاری که مشابه با تقیید باشد، در