سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 285

یعنی این را انجام بدهد علی کل تقدیر، اما این ثابت نمی کند عنوان نفسیت را اگر ما فرض کردیم که یک اثری روی عنوان نفسیت مترتب شده باشد. مثل این که اگر کسی نذر کرده که یک واجب نفسی انجام بدهد؛ متعلق نذرش انجام یک واجب نفسی است. در اینجایی که امر دایر بین نفسیت و غیریت است گرچه عقل و عقلا حکم می کنند به این که حتما باید این شیء انجام داده بشود، اما این عنوان نفسیت را ثابت نمی کند که اگر این را انجام داد، وفا به نذر هم حاصل شده باشد. نه وفا به نذر أتیان یک واجب نفسی«محرز نفسیته» لازم دارد اگر بخواهد وفا به نذر بشود چنین چیزی لازم است. اما در عین این که عنوان نفسیت را در رابطۀ با وفا به نذر و امثال او بعد نمی تواند ثابت کند، اما از نظر این که یجب الأتیان به مطلقا، چه ذی المقدمه اش وجوب داشته باشد و چه وجوب نداشته باشد از این نظر اثر واجب نفسی بر آن ترتب پیدا می کند. کما این که در مسأله هیئت افعل هم همین طور است، در هیئت افعل هم که اثر وجوب بر این بار می شود در رابطۀ با همان لزوم أتیان است. مثل احتیاط وجوبی عقلی است. اما اگر کسی نذر کرده باشد که یک واجبی را انجام بدهد، صرف این که مولا گفت: «ادخل السوق و اشتر اللحم» اگر این را انجام داد در حالی که مردد بین وجوب و استحباب است، از نظر مقام وفا به نذر کفایت نمی کند؛ ولو این که در اصل لزوم أتیان حکم وجوب بر آن ترتب پیدا می کند. این بیان ایشان بیان بسیار جالب و خوبی است. هذا تمام الکلام در مقام اول. مقام دوم کلام مرحوم محقق نائینی و صور ثلاثه و احکامی هم که بیان کرده اند، برای بحث بعد.

پرسش:

1 - مناقشۀ استاد در اشتراط وجوب واجب غیری به وجوب واجب نفسی را تقریب نمایید.

2 - عدم اشتراط وجود معلول به علت را توضیح دهید.

3 - بیان امام(ره) در دوران بین وجوب غیری و وجوب نفسی را تقریب نمایید.