سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 363

این طهارات ثلاث جوری معامله می کند که با شرائط و مقدمات دیگر اینطور معامله نمی کند. ما این را می پذیریم اما در مقام عمل، این طهارات ثلاث را می خواهد به داعی امر غیری انجام بدهد.

مستشکل می گوید: شما می گویید: این صحیح است یا باطل؟ اگر بگویید: این معنا باطل است، ما مدعی هستیم که«لا اشکال فی صحته» هیچ اشکالی نیست که این معنا صحیح است و نزد ما عملا هم مستشکل می گوید همینطور است. و اگر بگویید: صحیح است، این رکن دوم عبادیت را چطور اینجا درست کردید؟ برای اینکه امر غیری صلاحیت ندارد که داعویت به عنوان عبادیت پیدا کند.

روی آن تحقیقی که مکرر ذکر کردیم، گفتیم: امر غیری اصلا وجودش کالعدم است، نه مسألۀ موافقتی به دنبال اوست، نه مخالفتی به دنبال اوست، نه استحقاق مثوبتی به دنبال اوست، ولو اینکه در واجبات نفسیه، استحقاق مثوبت را قائل بشویم، ولی در واجبات غیریه، استحقاق مثوبت را قائل نیستیم، برای اینکه هیچ قرب و بعدی در رابطۀ با واجب غیری«مخالفه و موافقه» مطرح نیست، لذا یک چنین امر غیری چطور می تواند مصحح عبادیت باشد؟ چطور می تواند این رکن دوم عبادیت را تصحیح کند؟ بگویید: وضو می گیریم بخاطر نماز؛ یعنی بخاطر امر غیری متعلق به وضو. گفتم:

تردیدش هم بین نفی و اثبات است، اگر بگویید: این وضو باطل است، می گوید: «لا اشکال فی صحته» و اگر بگویید: این وضو صحیح است، راه صحت این وضو به عنوان عبادیت چیست؟

جواب از اشکال عبادیت طهارت ثلاث

مسأله را باید به این کیفیت حل کرد که این آدمی که وضو می گیرد و از او می پرسیم که برای چه وضو می گیرید و داعی و محرک شما برای این وضو چیست؟ او جواب می دهد که داعی من نماز خواندن است، محرک من انجام صلاه است و من بخاطر نماز دارم وضو می گیریم، می گوییم: این دو صورت دارد: یک صورت این است که این در باطن می خواهد جواب بدهد که وضو می گیرم«مع قصد القربه» و این وضو«مع قصد القربه» را برای صلاه انجام می دهم؛ یعنی در حقیقت وقتی که می گوید: «أتوضّؤ للصلاه» معنای این«أتوضّؤ» چیست؟ «أتوضّؤ»؛ یعنی این غسلتان و مسحتان را برای نماز انجام می دهم؟ یا اینکه این غسلتان و مسحتان همراه با قصد تقرّب را برای صلاه انجام می دهم؟ این دو صورت است، دو نحو در اینجا تصور می شود. وقتی هم بخواهیم کلامش را تفسیر کنیم، می گوید: «أتوضّؤ للصلاه»، معنای این«أتوضّؤ» چیست؟؛ یعنی این اعمال را انجام می دهم به ضمیمۀ قصد قربت و مجموعش بخاطر نماز است؟ یا اینکه می خواهد بگوید: من این غسلتان و مسحتان را برای نماز انجام می دهم، دیگر مسألۀ قصد قربت همراه غسلتان و مسحتان وجود ندارد؟ آیا از نظر تصویر و از نظر اینکه دو رقم امکان دارد، کسی نمی تواند تردید در این معنا داشته باشد؟