سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 365

وصف قصد قربت و وجود قصد قربت در اینجا مطرح نباشد. ما می گوییم: این وضو باطل است.

منتها یک شبهه ای هست که باید خوب به آن توجه شود، ولو جای تأسف هم دارد، زیرا آنهایی که در مسألۀ وضو و امثال وضو، یک مقداری وسواس دارند، با این حرفها وسواسی تر خواهند شد. اما اگر دقت کنید ان شاء الله به آنجاها منتهی نمی شود.

برگشت اشکال صحت طهارات بدون قصد قربت

شبهه ای که اینجا به ذهن می آید این است که کسی بگوید: ما همین را هم می گوییم صحیح است.

اگر کسی گفت: غسلتان و مسحتان را برای نماز انجام می دهم، «لقائل ان یقول» که این هم صحیح است بخاطر اینکه آنچه که مقدمیت برای صلاه دارد، خود غسلتان و مسحتان نیست، آنچه که مقدمیت برای صلاه دارد یک غسلتان و مسحتان«مع وصف العبادیه» است، «مع وصف کونها عباده» است و الاّ نفس غسلتان و مسحتان اصلا مورد احتیاج نماز نیست. شما بدون قصد قربت هزار مرتبه دست و صورت و سر و پا را غسل و مسح بکنید به درد نماز نمی خورد، آنچه که به درد نماز می خورد عبارت از غسلتان و مسحتان«مع وصف کونها عباده» است. لذا اگر این آدم توجهی هم به قصد قربت نداشته باشد، لکن چون غایت را صلاه قرار داد و هدف را خواندن نماز قرار داد و نماز بر وضوی عبادی متوقف است، نه«علی نفس الوضوء ولو کان فاقدا لوصف العبادیه» پس این کسی که می گوید: «أتوضّؤ للصلاه»، باید گفت: مطلقا وضوی او درست است، چه در ذهن او این باشد که «أتوضّؤ قربه الی الله للصلاه»، چه در ذهن او این معنا نباشد، بلکه بگوید: «أتوضّؤ للصلاه»، در هر دو صورت باید حکم به صحت عبادت کنید و اگر حکم شد اشکال برمی گردد که با اینکه وضو فاقد قصد قربت است، چطور شما حکم کردید«بانّه صحیح» و به«أتوضّؤ للصلاه» اکتفا کردید؟

جواب از این اشکال این است: یک نکته ای است که این نکته نه تنها در اینجا وجود دارد، مشابه آن در موارد دیگر هم وجود دارد و آن این است که در باب ریا و صلاه ریایی، آنهایی که واجب نفسی است، شما به حسب فتوا و به حسب روایات می گویید: صلاه ریایی باطل است. سؤال این است که این صلاه ریایی که می گویید باطل است؛ یعنی یک عمل عبادی ریایی باطل است یا عمل غیرعبادی ریایی باطل است؟

به عبارت روشنتر: این کسی که خدای نکرده نمازش را ریاء انجام می دهد، شما می گویید:

«صلاته باطل» و به تعبیر دیگر: می گویید: «عبادته باطل» عبادیت این نماز را شما چطوری درست کردید که می گویید: «عبادته باطل؟» این آدمی که«یصلّی ریاء هل یصلّی ریاء، ام یأتی بصوره الصلاه ریاء؟» این که ریاء نماز می خواند، آیا تظاهر می کند به اینکه نماز می خواند؟ یعنی یک صورتی از