سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 369

که مقدمۀ نماز است طبعا وضو عبادی است، توأم با عبادیت است. لذا همین مقدار که بگوید:

«أتوضّؤ للصلاه» در صحت عبادیت این وضو، کفایت می کند و معنایش این است که امر غیری هم برای تصحیح مسألۀ عبادیت کافی است.

شاید عبارتی که مرحوم آخوند در کفایه در همین رابطه در دو سطر ذکر کرده اند، ناظر به همین معنا باشد، که مرحوم آخوند می فرمایند: «و الاکتفاء بقصد امرها الغیری» این که می بینید قصد امر غیری کفایت می کند، (البته نسخه های کفایه معمولا اینجا یک«لا» اضافه دارد و غلط است)، این بخاطر این است که امر غیری به متعلقش دعوت می کند و چون متعلق خودش ذاتا عبادت است، روی آن جهت، اکتفا بقصد امر غیری می شود؛ یعنی کانّ یک واسطه ای در این بین پیدا می شود که خود امر غیری«بما هو امر غیری لا یکتفی به» و شاهدش این است که در سایر مقدمات غیر عبادی، قصد امر غیری نمی تواند عبادیت را درست کند. اگر کسی به قصد امر غیری تطهیر ثوب و بدن کرد، این«لا یصیر عباده» اما در باب طهارت وضویی مسأله این است که امر غیری متعلق به تطهیر ثوب به عبادت متعلق نشده است، متعلقش نفس تطهیر ثوب است، اما امر غیری متعلق به وضو به یک عبادت متعلق شده است که با قطع نظر از این امر غیری عبادیتش احراز شده و اثبات شده و در اثبات عبادیت هم پای امر غیری مطرح نیست.

بعد می فرماید: اینکه اکتفای بقصد امر غیری می شود، روی همین جهت است که امر غیری می گوید: مقدمه را انجام بده، مقدمه هم غسلتان و مسحتان فقط نیست، بلکه مقدمه غسلتان و مسحتان مع قصد القربه است. پس خصوصیت این است که درست است که وضو متعلق امر غیری است، سایر شرائط و مقدمات هم هکذا و فرض کنیم امر غیری در تمامی موارد دعوت به متعلق می کند، اما متعلقها فرق می کند، در باب تطهیر ثوب و بدن، متعلقش یک امر غیری عبادی است اما در باب وضو متعلق«امر عبادی فی نفسه» پس اگر کسی قصد کرد امر غیری را به لحاظ اینکه امر غیری دعوت به متعلق می کند و متعلق هم عبادت در حقیقت با یک واسطه برمی گردد به مسألۀ عبادیت و قصد تقرّب، که از کلام مرحوم آخوند هم همین معنا استفاده می شود.

عدم تصحیح عبادیت وضو به واسطه امر غیری

لکن مسأله اینطور نیست که عبارت ایشان دلالت دارد و دیروز هم ما به عنوان شبهه در مسأله بیان کردیم. اگر کسی بقصد امر غیری وضو گرفت، در این شخص دو حالت تصور می شود: یک وقت وضو قربی را بداعی امر غیری می گیرد، این هیچ مانعی ندارد، عبادیت را امر غیری درست نکرده است، بلکه در رتبۀ متقدمۀ بر امر غیری، مسألۀ عبادیت درست شده است. اما اگر بخواهیم