سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 371

قصد قربت همراه این وضو باشد و مجرد اینکه بگوید: برای صلاه انجام می دهم این را عبادت نمی کند، مثل اینکه بگوید: تطهیر ثوب را برای صلاه انجام می دهم، گرچه در تطهیر ثوب آن رکن اوّل عبادیت هم مفقود است، ولی درعین حال علت عدم تحقق عبادیتش، همان عدم تحقق رکن ثانی است که ما در عبادیت معتبر می دانیم. نتیجه این می شود که اگر کسی بگوید: من این غسلتان و مسحتان را برای نماز انجام می دهم و مسألۀ قصد قربت را کنار غسلتان و مسحتان نگذارد، ما دلیلی نداریم بر اینکه این غسلتان و مسحتان صحیح باشد، اجماعی هم بر این معنا قائم نشده است که ما در مقام توجیه آن برآییم. ما اصل مطلب را نمی پذیریم تا در مقام توجیه این مطلب برآییم.

فرق وضوی قبل از وقت با وضوی بعد از وقت

خلاصۀ حرفهایی که در باب طهارات ثلاث روی راهی که ما ذکر کردیم از نظر جنبۀ فقهی این بود که مسألۀ اتیان به طهارات ثلاث، البته در خود تیمم یک تضییقاتی وجود دارد که ما کاری نداریم اما در باب وضو که دیگر هیچ گونه تضییقی وجود ندارد، ما معتقدیم که وضو قبل از وقت با وضو بعد از وقت فرق دارد، اگر قائل به امر غیری بشویم، در تعلق و عدم تعلق امر غیری است. وضوی قبل الوقت، امر غیری به آن متعلق نیست، برای اینکه امر نفسی به ذی المقدمه هنوز تعلق نگرفته است و وضو بعد الوقت، امر غیری بنا بر قول به وجوب مقدمه به آن تعلق گرفته است. وضو قبل وقت و بعد وقت فقط فرقش در مسألۀ تعلق امر غیری و عدم تعلق امر غیری است و هیچ کدامش ارتباط به عبادیت وضو ندارد. عبادیت وضو به امر غیری مربوط نیست، اگر قصد کند استحباب نفسی و امر نفسی استحبابی را در عبادیت وضو، این یک راه برای عبادیت است و استحباب نفسی اش قبل از وقت هم ثابت است، همان طوری که بعد از وقت ثابت است.

راه دومش این است که به وضو قصد قربت بکند و مسألۀ امر نفسی اش را مورد ملاحظه قرار ندهد، وضو می گیرد«لانّه مقرب، لانّه صالحا للمقربیه» و داعی به این وضو گرفتن هم مسألۀ مقربیت است و در این دو جهت هم بین قبل وقت و بعد وقت هیچ فرقی نمی کند لذا روی این بیان، دیگر این مطلبی که در اذهان آمده است که بین وضو قبل وقت با بعد وقت فرق است، در مسألۀ عبادیت هیچ فرق نمی کند، امر غیری مصحح عبادیت نیست و فارق بین قبل از وقت و بعد از وقت هم همین وجود امر غیری و عدم وجود امر غیری است و الاّ در تعلق امر نفسی استحبابی و یا در صلاحیت مقربیت و قصد تقرّب خارجا«ما الفرق بین قبل از وقت و بعد الوقت» بین وضو قبل از وقت و بعد از وقت چه فرقی می شود قائل شد؟ در نتیجه آنچه که ملاک در عبادیت و صحت عبادت وضو است بین قبل از وقت و بعد از وقت فرق نمی کند، آنچه که بین قبل از وقت و بعد از وقت فرق می کند