سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 386

درس چهارصدم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

جواب صاحب معالم به شیخ در مورد ارادۀ متعلقۀ به واجبات

مرحوم شیخ(ره) «علی ما فی تقریراته» به صاحب معالم(ره) جواب داده است که در واجبات مشروطه، شرط واجب نمی تواند ارادۀ متعلّقۀ به خود آن واجب باشد و اگر شرط ارادۀ متعلّقۀ به ذی المقدمه باشد، برگشت به همان قاعده می کند و این محال است؛ که توضیحش را دیروز عرض کردیم.

ممکن است کسی از طرف صاحب معالم(ره) به اشکال شیخ(ره) پاسخ بدهد و در راهی که ایشان طی کرده اند، مناقشه کند به این صورت که آن مقدمۀ مطلب و ضابطۀ کلیّه را بپذیرد که نمی شود، ایجاب یک شیئی معلّق به ارادۀ خود آن شیء بشود برای اینکه مکلّف از دو حال خارج نیست: یا اراده دارد یا ندارد؛ اگر اراده نداشته باشد؛ فرض این است که وجوب، «علی تقدیر الاراده» است. پس در صورت عدم اراده، وجوب تحقّق ندارد و اگر اراده داشته باشد، تحقّق آن شیء مراد، استناد به اراده پیدا می کند، آن هم در یک رتبۀ متقدّمۀ بر بعث و بر وجوب و در نتیجه؛ موردی پیدا نمی شود که این بعث، سبب تحقّق مبعوث الیه شده باشد، بلکه همیشه در رتبۀ متقدّمه، استناد به ارادۀ