سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 44

درس سیصد و پنجاه و دوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

رجوع شرط به هیئت و یا ماده

در قضایای شرطیه از قبیل«ان جائک زید فاکرمه»، نزاع معروفی بین مشهور و بین شیخ بزرگوار انصاری(ره) واقع شده که آیا شرط در این قضیۀ شرطیه، ارتباط به هیئت«اکرمه» دارد و در حقیقت، آنچه معلق بر شرط است که لازمۀ تعلیق این است که تا او حاصل نشود، معلق علیه حاصل نمی شود عبارت از نفس حکم و نفس تکلیف است، نفس وجوب است، وجوب معلّق بر مجیء است، یعنی تا زمانی که مجیء تحقق پیدا نکند، وجوب فعلیّت پیدا نمی کند و حکم مولا به مرحلۀ بعث و زجر نمی رسد؟ آیا مسأله این طور است؟ مشهور قائل به این معنا هستند اما شیخ بزرگوار می فرمایند: این مجیء، قید ثانی برای متعلق حکم است. متعلق حکم عبارت از مادۀ اکرام است. ماده عبارت از اکرام است و این اکرام، همان طوری که یک خصوصیت اضافی نسبت به زید دارد و در رابطۀ با این خصوصیت، اکرام عمرو خارج می شود، اکرام بکر خارج می شود. حتما باید اکرام اضافۀ به زید داشته باشد، یک خصوصیت دومی هم وجود دارد که زید در تمام حالات، وجوب اکرام ندارد، تنها در یک حالت و با یک وصف و با یک خصوصیت، وجوب اکرام دارد و آن خصوصیت مجیء است.