سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 452

الاجزاء متعلق است که بعض امر نفسی به هر جزئی که متعلق می شود، یک قید هم همراهش است، بعض امر نفسی به رکوع مقیّد به انضمام سایر اجزاء هم نیست بلکه یک مطلب سوم است و آن اینکه رکوع دو حال دارد، رکوع دو حصّه دارد، دو شعبه دارد: یک وقت رکوع، رکوعی است که همراه با سایر اجزاء است، یک وقت رکوع همراه با سایر اجزاء نیست. می گوید: بعض امر نفسی متعلق به این حصّۀ از رکوع است، که توأم با سایر اجزاء باشد و همراه با سایر اجزاء؛ نه تقیید مطرح است و نه مسألۀ فقدان سایر اجزاء. تقیید نیست، اطلاق به نحوی که سایر اجزاء هم نباشند، نیست. اما این یک رکنی است، یعنی یک ستون خاصی است و آن این است که رکوع با سایر اجزاء است، کانّ یک وجود مخصوصی است از رکوع. می خواهد بگوید که بعض الامر به این متعلق است.

در ما نحن فیه هم همینطور است، ما که می گوییم: بعض امر غیری به هر مقدمه ای متعلق است، نه به معنای این است که المقدمه ولو این که سایر مقدمات همراهش نباشد، نه به معنای این است که المقدمه مقید باشد به این که سایر مقدمات هم همراهش باشد، بلکه یک مسألۀ سوم است و آن مقدمه به عنوان این حصّۀ خاص و آن حصّۀ توأمۀ با سایر مقدمات، این شعبۀ خاص و این کانّ وجود خاص از مقدمه متعلق امر غیری است، این با بیان مرحوم محقق حائری نزدیک به هم است، منتها این توضیحات بیشتر در کلام ایشان واقع شده است. باید هر دو کلام را ملاحظه کنیم و ببینیم آیا این راهی که این دو بزرگوار در پیش گرفتند، نسبت به صاحب فصول، بر فرضی که آن اشکالات وارد باشد آیا حل اشکال می کند، یا اینکه حل اشکال نمی کند.

پرسش:

1 - کلام محقق حائری(ره) را در توجیه کلام صاحب فصول(ره) تقریب نمایید.

2 - بیان محقق حائری(ره) چه تفاوتی با بیان مرحوم محقق عراقی(ره) دارد؟

3 - تقیید مقدمه به قید ایصال به نحو قضیۀ حنییه را توضیح دهید.

4 - تشبیه مقام به امر نفسی را از نظر مرحوم عراقی(ره) بیان کنید.