سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 471

متلازمین حرام، واجب نباشد، اما از مرحلۀ وجوب که پائین آمد، دیگر هیچ مانعی ندارد.

پس وقتی که در باب متلازمین، مسألۀ تعدی و سرایت حرمت از احد متلازمین به ملازم دیگر مطرح نیست، در غیر باب متلازمین که از آن تعبیر به مقارن می کنیم، مسأله به طریق اولی است. و در ما نحن فیه مسألۀ مقارنت مطرح است یعنی نقیض«عدم ترک الصلاه الموصل الی الازاله» این نقیض است، این هم عنوان واحد است و حرام. «عدم ترک الصلاه الموصل الی الازاله حرام» اما این عدم از نظر خارج، مقارن با یکی از دو چیز واقع می شود: گاهی مقارن می شود با ترک صلاه و ترک ازاله معا، گاهی مقارن می شود با فعل صلاه و ترک الازاله و این مقارنه اقتضا ندارد که حکم حرمت از آن عنوان واحد عدمی سرایت به این دو شیء مقارن در خارج بکند. آن عنوان عدمی واحد حرام است اما این دو مقارن هیچ کدام نمی تواند اتصاف به حرمت پیدا کند؛ وقتی نتوانست هیچ یک از دو مقارن اتصاف به حرمت پیدا کند پس نتیجتا فعل الصلاه که احد المقارنین است«لا یکون متصفا بالحرمه».

اگر اتصاف به حرمت پیدا نکرد«لا تصیر باطلا» فعل الصلاه اگر حرام نشد دیگر نمی تواند اتصاف به بطلان و فساد پیدا کند. پس بنا بر مبنای مشهور صلاه مکان الازاله یکون باطلا، اما طبق مبنای صاحب فصول لا یکون باطلا. این ثمره ای است که مترتب بر این دو قول شده، لکن مرحوم شیخ بزرگوار انصاری علی ما فی تقریرات بحثه الشریف که مرحوم آخوند هم اشاره به کلام ایشان دارند، بر ترتب این ثمره بر قول مشهور و صاحب فصول یک ایراد مهمّی دارند که مطالعه بفرمایید.

پرسش:

1 - بحث از ثمرۀ نزاع بین مشهور و صاحب فصول(ره) چه ارتباطی به مسألۀ ضد دارد؟

2 - تقریب استاد در بیان ثمرۀ نزاع را به طور اختصار توضیح دهید.

3 - بنابر مبنای صاحب فصول(ره) راه تصحیح عبادت در مثال مذکور چیست؟

4 - توضیح دهید چرا طبق مبنای صاحب فصول(ره) برای نقیض دو مصداق وجود دارد؟