سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 487

درس چهارصد و شانزدهم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

تقسیم واجب به اصلی و تبعی

یکی از تقسیماتی که برای واجب شده است - و قاعدتا می بایست در آن بحث کرده باشند، لکن مثل این که مرحوم آخوند فراموش کرده اند و اینجا ذکر می کنند و ما هم چون به ترتیب کفایه بحث می کنیم، مجبورا اینجا باید بحث شود - تقسیمی برای واجب است به این کیفیت که«الواجب اما اصلی و اما تبعی» در مقابل آن تقسیمات دیگر، که یک تقسیم، تقسیم به مطلق و مشروط بود و یک تقسیم، تقسیم به معلّق و منجّز و یکی هم تقسیم به نفسی و غیری، این هم تقسیمی است به اصلی و تبعی.

در رابطۀ با این تقسیم بین صاحب فصول از یک طرف و مرحوم آخوند و بعضی از محققین محشین کفایه از طرف دیگر نزاعی واقع شده است، که این اختلاف به این برمی گردد: آیا این تقسیم به اصالت و تبعیت، مربوط به مقام دلالت و مقام اثبات است مثل سایر تقسیمهایی که گذشت، یا اینکه مربوط به مقام ثبوت و مقام واقع است؟ یعنی آیا قبل از مرحلۀ اثبات و قبل از این که واجب مفاد دلیل واقع شود، این تقسیم وجود دارد؟ کدام یکی از اینهاست؟