سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 499

تبعیت در کار نباشد، این یک احتمال. احتمال دیگر این که مقصود شما از ارادۀ مستقله، مخصوصا با آن علتی که پشت سرش ذکر کردید که فرمودید«للالتفات الیه بما هو علیه» مقصود از این ارادۀ مستقله یعنی علم تفصیلی و توجه تفصیلی به آن تعلق بگیرد، حتی توجه اجمالی را از دایرۀ واجب اصلی می خواهید خارج کنید. کدامیک از اینها مراد شماست«ما هو المراد من کلمه الاستقلال بعنوان وصف الاراده»؟ معنای ارادۀ مستقله چیست؟

هریک از این دو معنا را داشته باشید یک اشکال به شما توجه پیدا می کند، اگر مقصودتان از ارادۀ مستقله ارادۀ تفصیلیه باشد و بخواهید ارادۀ اجمالیه را خارج کنید، می خواهید ارادۀ اجمالیه را خارج از دایرۀ واجب اصلی قرار دهید، اگر این معنا مراد شما باشد که دایرۀ وجوب اصلی منحصرا محدود به آنجایی است که علم تفصیلی و توجه تفصیلی به شیء تعلق بگیرد، جوابش این است که اگر یک اراده و توجه اجمالی، به نحو علم اجمالی، نه به نحو عدم روشن بودن به هیچ وجه، به معنای همان علم اجمالی که شما موجب تنجز احکام می دانید با این که اجمال در آن تحقق دارد، می گویید: اگر علم اجمالی پیدا کرد به این که یا نماز ظهر واجب است یا نماز جمعه، چه بسا هر دو لازم است اتیان شود، برای این که علم اجمالی موجب تنجز تکلیف است، آیا اگر توجه اجمالی و ارادۀ اجمالیه به این کیفیت به واجبی تعلق گیرد، ما می توانیم بگوییم: این تبعی است؟ یا طبق حساب این هم اصالت دارد؟ و از اصلی بودن خارج نمی شود؟ و اگر مقصود شما از ارادۀ مستقله، یعنی ارادۀ اصلیه که بخواهید تبعیه را خارج کنید، یعنی غیریه را خارج کنید این خلاف بیان شما می شود؛ برای این که خود شما تصریح کردید که واجب غیری امکان دارد واجب اصلی باشد و به عنوان مثال برای این مطلب آیۀ وضو مطرح شد، ضمن این که وجوبش وجوب غیری است لیکن در عین حال اصالت دارد، می گوییم: اگر مقصود از ارادۀ مستقله ارادۀ اصلیه است چطور مسألۀ وجوب وضو را به عنوان واجب اصلی غیری مطرح می کنید؟ حالا این اشکال چون اشکال جالبی به مرحوم آقای آخوند است، مقدار بیشتری نیاز به توضیح دارد.

پرسش:

1 - تفصیل محقق اصفهانی(ره) از وجوب مقدمه به علت غائی و فاعلی را توضیح دهید.

2 - اشکال استاد بر بیان ایشان دربارۀ منشاء وجوب را تقریب نمایید.

3 - اشکال استاد بر صاحب کفایه(ره) در تقسیم واجب را بیان نمایید.

4 - بیان مرحوم آخوند«ره» در تعریف واجب اصلی و اشکال استاد را تقریب نمایید.