سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 517

درس چهارصد و بیست و یکم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بیان مرحوم شیخ ضیاء الدین عراقی(ره) در ثمرۀ نزاع بنا بر قول به ملازمه

در بحث وجوب مقدمه، وجوب کلّی هر مقدمۀ واجبی در فقه به عنوان ثمرۀ مسألۀ اصولیه است.

چون نتیجۀ مسألۀ اصولیه باید در طریق استنباط حکم کلّی الهی و حکم فقهی شرعی واقع شود و این ثمره کاملا تحقق دارد و نیاز به ثمراتی که ذکر شد، بر فرض که اشکالی بر آنها وارد نباشد، نیست.

لیکن در عین حال یک اشکالی شده بود و آن این است که درست است که این ثمرۀ فقهی بر بحث مقدمۀ واجب مترتب است؛ لیکن از نظر عمل چه فایده ای دارد و چه نتیجه ای دارد؟ چه قائل به ملازمه شویم و وجوب مقدمه را وجوب شرعی بدانیم و چه منکر ملازمه باشیم و مقدمه را محکوم به لابدّیت عقلیه کنیم، علی ای حال عملا باید مقدمه در خارج تحقق پیدا کند. پس چه ثمرۀ عملی بر این نزاع مترتب است؟ بعضی از محققین مثل مرحوم محقق عراقی(ره) در مقام برآمدند که بعضی از ثمرات عملیه را بر وجوب مقدمه مترتب کنند؛ یک ثمره را نقل کردیم، آن ثمره این بود که اگر مقدمه وجوب داشته باشد، چون وجوبش وجوب توصلی هست، در واجب توصلی قصد قربت اعتبار ندارد، لیکن اگر کسی عملا بخواهد واجب توصلی را با قصد قربت انجام بدهد، این عنوان عبادیت