سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 52

درس سیصد و پنجاه و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

اقسام قیود بحسب مقام ثبوت

قیود بحسب مقام ثبوت، دو نوع هستند: بعضی از قیود در حقیقت متعلق به ماده است و بعضی از قیود متعلق به هیئت است. توضیح این مطلب، از راه تطبیق هیئت و ماده بر اراده و مراد بود که گفتیم: امر جانشین ارادۀ فاعل است. در افعال مباشری، فاعل به ارادۀ خودش متوسل به تحقّق مراد می شود و در افعال تسبیبی به وسیلۀ امر، متوسل به این معنا می شود. همان طوری که در ارادۀ فاعل، ملاحظه می کنیم بعضی که از قیود در مراد نقش دارد و بعضی از قیود در اصل تحقّق اراده نقش دارد در باب اوامر و مأموربه ها که جانشین ارادۀ فاعل و مراد هستند، آنها هم به همین صورت است، یعنی قید هم می تواند به ماده ارتباط داشته باشد و هم می تواند به هیئت ارتباط داشته باشد. منتها ضمن اینکه تنوّع در قیود را اثبات کردیم، ضابطه هم برای مسأله مشخص شد که کدام قید ارتباط به هیئت دارد و کدام قید ارتباط به ماده دارد. آن قیودی که در اراده و مراد به اراده ارتباط پیدا می کند، قاعدتا در مقام تعلّق امر به امر ارتباط دارد و به هیئت ارتباط دارد و آن قیودی که در ارادۀ فاعلی در مراد نقش دارد، قاعدتا در مقام تعلق امر، مربوط به مأموربه و مربوط به ماده و مربوط به اکرام در«ان جائک زید