سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 524

درس چهارصد و بیست و دوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بررسی وجود ثمرۀ نزاع در باب ضمان

مرحوم محقق عراقی(ره) دو ثمرۀ عملیه برای نزاع در باب مقدمۀ واجب ذکر کرده اند. ثمرۀ اول محل اشکال و قابل جواب بود و امّا ثمرۀ دوم این بود که مثلا اگر یک کارفرمایی امر به کارگری به یک شیئی کند که دارای یک مقدمه و یا چند مقدمه است، اینجا طبق همان قاعده ای که در باب ضمان ثابت است که امر به یک عملی با عدم تبرّع، موجب استحقاق اجرت بر عهدۀ آمر خواهد بود، در اینجا نتیجه می دهد اگر امر به ذی المقدمه را ملازم با امر به مقدمه بدانیم، لازمه اش این است که اگر این کارگر مقدمه را انجام داد ولو این که ذی المقدمه هم انجام نگیرد، در مقابل نفس اتیان مقدمه، استحقاق اجرت برعهدۀ آمر دارد اما اگر مقدمه را مأموربه ندانیم و قائل به ملازمه نشویم، در برابر اتیان مقدمه، هیچ گونه استحقاق اجرتی وجود ندارد. پس این یک ثمرۀ عملیه در بحث مقدمۀ واجب است.

این ثمره هم محل اشکال و مناقشه است. مناقشه اش به این کیفیت است که آن قاعدۀ کلی که در باب ضمان مطرح شده، در جایی است که این کارگر و مأمور، عمل مأموربه را صرفا بداعی امر آمر