سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 531

درس چهارصد و بیست و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

عدم جریان استصحاب بواسطه عدم شرعی بودن وجوب ملازمه

در اصل بحث که آیا بین وجوب ذی المقدمه و وجوب مقدمه ملازمه تحقّق دارد یا نه؟ اگر از نظر دلیل، اثباتا و نفیا به جایی نرسیم و نوبت به اصل عملی برسد، در محل اصلی نزاع که عبارت از حکم عقل است بوجود الملازمه یا عدم حکم عقل به وجود ملازمه، حالت سابقه ای نداریم. اصولا احکام عقلیه در این جهت مغایر با احکام شرعیه است، یعنی لا محاله یک حالت سابقۀ عدمیه ای در احکام شرعیه وجود دارد اما در احکام عقلیه، حکم عقلی حادث نداریم. هر حکم عقلی وجود داشته باشد این امّا من الازل الی الابد هست یا نیست. نمی توانیم یک حکم عقلی حادث تصوّر کنیم لذا استصحاب عدم ملازمه جریان ندارد برای این که یک مسألۀ عقلیه است.

اما در نتیجه البحث یعنی آن ثمره ای که بر بحث مقدمۀ واجب ترتّب پیدا می کند که عبارت از اصل مقدمۀ وجوب است، استصحاب عدم جریان دارد. قبل از این که شارع صلاه را ایجاب کند وضو هم«لم یکن واجبا». الآن که صلاه را واجب کرد، چون شک در ملازمه داریم، شک داریم در این که«هل صار الوضوء واجبا ام لم یصر واجبا؟» استصحاب عدم وجوب جریان پیدا می کند منتها