سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 572

درس چهارصد و بیست و نهم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

تحقق عصیان در ترک مقدمه بر فرض عدم ملازمه

دلیلی را که به منزلۀ اصل و اساس برای همۀ ادلۀ قائلین به ملازمه است با آن دو جهت اصلاحی که در آن بود، ملاحظه فرمودید. قبل از آن که ملاحظه کنیم، ببینیم کجای این دلیل می تواند، مورد مناقشه باشد، یک مسأله ای را وجدانا ملاحظه و بررسی می کنیم. به صورت فرضی می گوئیم: اگر در باب مقدمه، فرضا قائل به ملازمه نشدیم و وجوب شرعی مقدمه را نتوانستیم تأیید کنیم، لکن همان طوری که مکررا ملاحظه فرمودید، منکرین ملازمه فقط وجوب شرعی مقدمه را انکار دارند، یعنی از ناحیه شارع یک الزامی و یک ایجابی به نحوه مولویت به مقدمه تعلق نگرفته، اما همین مقدمه ای را که وجوب شرعی ندارد وقتی که به عقل مراجعه کنیم، می گوید: چاره ای به جز موافقت امر مولی نیست، همان عقلی که می گوید: «اطاعه الله واجبه و لازمه» همان عقل حکم می کند، به این اگر مأموربه شرعی دارای یک مقدمه ای بود. معنای مقدمه این است که بدون آن، مأموربه تحقق پیدا نمی کند. مقدمیت آن را خود شارع بیان کرده باشد یا مقدمۀ عقلیه باشد یا عادیه مثلا اگر داخل در محل نزاع باشد که بحث کردیم سابقا، به عقل که مراجعه می کنیم و از او می خواهیم که نظر خودش