سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 590

فایده تحقق پیدا نکند و مبادی اراده کامل نشود، نمی شود بعث الی المقدمه تحقق پیدا بکند.

نتیجۀ بحث در ناحیۀ ملازمۀ بین الارادتین

در مجموع سه حرف شد، اگر یک طرف را تقدیری بگیرید؟ گفتیم همان اشکال مسألۀ تضایف و ابوّت و بنوّت پیش می آید. اگر هر دو را فعلی بگیرید، در صورت فعلیت، اگر مقصود این باشد که ارادۀ متعلقۀ به بعث به مقدمه نیاز به مبادی ندارد و استثنای در قانون اراده می خواهید قائل شوید، این ضابطۀ اراده استثناءپذیر نیست. و اگر بگویید: نه، ما با حفظ مبادی اراده در رابطۀ با بعث به مقدمه، یک چنین ملازمۀ بین الارادتین را قائل می شویم، می گوییم: همۀ حرفها درست است، لکن در مسألۀ تصدیق به فایده، آنجا لنگی پیدا می کند، برای این که این بعث به مقدمه، «لا یترتب علیه فائده و لا یترتب علیه ثمره»، در نتیجه علاوۀ بر این که ادلۀ قائلین به ملازمه ناتمام بود، این طور نیست که کسی بگوید: پس ما در حالت شک باقی می مانیم؟ بلکه روی این بیان اخیر که اساسش اقتباس از کلام امام بزرگ«قدس سره الشریف» شده، این در حقیقت یک دلیلی است بر عدم ملازمه که نتیجۀ این دلیل عدم ملازمه است در مقابل قائل به ملازمه که می خواست ملازمه را اثبات کند. حالا اینجا یکی دو تفصیل هم در بحث مقدمۀ واجب هست، یک بحث مختصری هم راجع به«مقدمه المستحب و مقدمه الحرام» تا این بحث ان شاء الله خاتمه پیدا کند.

پرسش:

1 - دو احتمال بر فرض فعلیت بعث در طرفین ملازمه و دلیل بطلان احتمال اول را بیان کنید.

2 - جواب از قائلین به ملازمه در علیت ایجاب ذی المقدمه نسبت به ایجاب مقدمه چیست؟

3 - توضیح دهید چه اشکالی بر بعث تقدیری در ناحیۀ مقدمه متوجه است؟

4 - نتیجۀ بحث در ناحیۀ ملازمۀ بین الارادتین را توضیح دهید.