سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 597

درس چهارصد و سی و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

توضیح احتمال دوم، عدم استکشاف شرطیت در عبارت مستدل

تفصیلی در باب مقدمۀ واجب بین شرائط شرعیه و سایر مقدمات بود که می گفت: شرائط شرعیه وجوب غیری مقدمی دارند اما سائر شرائط و مقدمات، نه. دلیلی که مستدل اقامه کرده بود این بود که «لو لا وجوبه شرعا، لما کان شرطا»، گفتیم در این دلیل دو احتمال جریان دارد: یکی این که«لما کان شرطا ای بحسب مقام الثبوت و به حسب مقام الواقع» که شرطیت توقف بر وجوب غیری داشته باشد؛ این احتمال مستلزم دور است و باطل. احتمال دوم اینکه«لما کان شرطا» یعنی«لما کان لنا طریق الی شرطیته، لما کان لنا استکشاف شرطیته» که وجوب غیری را راه استکشاف شرطیت بدانیم و بگوییم راه استکشاف شرطیت شرعیه عبارت از این است که شارع یک شیئی را واجب غیری کند.

اگر واجب غیری قرار داد، استکشاف می کنیم شرطیت را همان نحوه ای که از طریق معلول، علت را کشف می کنیم. وجوب غیری معلول شرطیت است، ما از راه معلول پی به علت می بریم و استکشاف علت می کنیم.

اگر این طوری ذکر کرده باشند و مقصودشان از دلیل چنین معنایی باشد، اولین اشکال این است