سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 66

معنایش این است که دیگر قرینۀ عقلیه ای برخلاف ظاهر نداریم بلکه باید اخذ به همان ظاهر کنیم.

یک راهش عبارت از این است که می گویند: هیئت«اکرم» دلالت بر بعث و تحریک اعتباری می کند. همان طوری که ما هم در بحثهای گذشته همین را ذکر کردیم هیئت«اکرم» دلالت بر وجوب می کند که وجوب یک امر اعتباری است و این امر اعتباری عبارت از بعث و تحریک اعتباری است که جانشین بعث و تحریک حقیقی و تکوینی می شود. پس مفاد هیئت اکرم«البعث الاعتباری و التحریک الاعتباری».

حقیقت بعث

اما حقیقت بعث؛ بعث یک معنای حرفی است برای اینکه معنای اسمی عبارت از آن چیزی است که استقلال داشته باشد، استقلال به مفهومیت داشته باشد اما اگر یک چیزی متقوّم به دو شیء بود یا متقوّم به سه شیء بود، معنایش این است که فاقد استقلال است و نمی تواند استقلال به مفهومیت داشته باشد. در«زید فی الدار» که در باب معانی حرفیه مفصّل تحقیق این مسأله را ذکر کردیم گفتیم:

در«زید فی الدار» سه واقعیت داریم: یک واقعیت، عبارت از واقعیت زید است و یک واقعیت، عبارت از واقعیت(دار) است و یک واقعیت هم واقعیت ظرفیت دار برای زید است که از این سه واقعیت، دو تا استقلال به مفهومیت دارد. زید یک معنای مستقل به مفهومیت است. دار هم دارای یک معنای مستقل به مفهومیت است. اما آن واقعیت سوّم که عبارت از ظرفیت مکانی دار برای زید است، یک معنای حرفی است برای اینکه ظرفیت مکانی دار برای زید، یک بعدش اضافۀ به زید پیدا می کند و یک بعدش اضافۀ به دار پیدا می کند. یک چیزی است که به این دو بستگی و ارتباط دارد و چون به این دو ارتباط دارد، می گوییم: ظرفیت، یک معنای حرفی است و غیرمستقل به مفهومیت است.

همان طوری که در«زید فی الدار» روی ارتباطی که یک طرف معنای حرفی به زید دارد و یک طرفش به دار دارد، اسمش را معنای حرفی گذاشتید، در باب بعث هم مسأله به همین کیفیت است بلکه بعث بالاتر است برای اینکه بعث نیاز به سه طرف دارد: یک بعث کننده لازم دارد، یک بعث شونده لازم دارد و یک مبعوث الیه لازم دارد.

پس در حقیقت، در رابطۀ با بعث، هم باعث لازم داریم و هم مبعوث لازم داریم که عبارت از مکلّف و مأمور است و هم مبعوث الیه لازم داریم که عبارت از فعل مکلّف به و مأموربه است. بعث یک امری است که نیاز به این سه چیز دارد و ارتباط به این سه امر دارد و روی این جهت، نمی تواند استقلال به مفهومیت داشته باشد، نمی تواند یک لحاظ استقلالی به آن متعلق شود و اگر شما یک لحاظ استقلالی حتّی در باب حروف، به معنای حرفی کردید، دیگر از معنای حرفی بودن خارج