سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 78

درس سیصد و پنجاه و هفتم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بررسی جزئیت معنای هیئت و معنای حرفی

نزاع بین مشهور و مرحوم شیخ انصاری(ره) در این جهت است که آیا یک قرینۀ عقلیه ای بر خلاف ظهور جملۀ شرطیه وجود دارد یا ندارد؟ مرحوم شیخ مدعی هستند که چنین قرینه ای وجود دارد و باید به استناد این قرینه، تصرف در ظاهر جملۀ شرطیه شود اما مشهور منکر وجود چنین قرینه ای هستند. بحث در آن قرینه بود که از طریق آن، قرینۀ عقلیه توجیه شده بود که جوابش را عرض کردیم. لکن دو طریق دیگر هم هست:

یک طریق که ظاهر کلام مرحوم شیخ، استناد به همین طریق است و همین معنا در عبارت ایشان ذکر شده عبارت از این است که هیئت و عموم حروف، دارای معانی جزئیه هستند و جزئی، قابل تقیید نیست. پس در حقیقت یک صغرا و کبرایی در اینجا مطرح است: یکی اینکه معنی هیئت یک معنای جزئی است و دوم اینکه«کل جزئی لا یکون قابلا للتقیید». اما مرحوم شیخ در رابطۀ با صغرا، همان نظریۀ مشهور را در باب وضع حروف قائل است. در اوائل مباحث الفاظ در رابطۀ با وضع، یک تقسیمی وجود داشت که گاهی یک شیء، وضع عام و موضوع له عام دارد و گاهی وضع عام و