سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 5 صفحه 84

هیئت و مثل خود زید که دیگر مصداق کامل جزئی بتمام معناست معذلک اطلاق حالی دارد و اطلاق حالی اش قابل تقیید است و فرقی بین اینها نیست.

لذا جواب اساسی از مرحوم شیخ انصاری(ره)، عبارت از منع کبراست. اینکه شما می گویید:

«الجزئی لا یمکن أن یعرضه التقیید و لا یکون قابلا للتقیید» چرا؟ جزئی را به لحاظ جزئی دیگر حساب کنید. جزئی که نمی تواند شامل جزئی دیگر شود. جزئی که نمی تواند اطلاق نسبت به جزئی دیگر داشته باشد اما نسبت به حالات خودش و خصوصیات خودش، این عنوان، اطلاق دارد و چون عنوان، اطلاق دارد، صلاحیت تقیید هم در آن هست.

لازمۀ اطلاق جزئی

یک مؤیّدی هم اینجا ذکر کنیم و این دلیل را خاتمه دهیم. سلّمنا در«ان جائک زید فاکرمه»، مرحوم شیخ می فرماید: قید به هیئت نمی خورد«لان الهیأه جزئی»، پس به ماده می خورد. ماده جزئی است یا کلی؟ شما که می فرمایید: به مادّه می خورد، اگر بخواهیم«ان جائک» را از ظاهر قضیۀ شرطیه برداریم، به طوری که قید را به مادّه بزنیم، باید بگوییم: «اکرم زیدا الجائی»، این«جائی» به چه چیزی خورد؟ این جائی به زید می خورد«کما هو الحق». چطور زید را مقیّد به جائی کردید، مگر زید جزئی نیست؟ هیئت گناه کرده که اگر جزئی باشد، قابل تقیید نیست، اما زید با اینکه جزئی است، قابل تقیید هست؟ «اکرم زیدا الجائی» این الجائی قید چیست؟ یا باید بگویید: قید زید است، روشن است که شما جزئی را دارید مقیّد می کنید چون ما کلی نداریم که آن کلی اینجا مقیّد شده باشد. ممکن است شما بگویید: قید زید نیست، قید اکرام است. می گوییم: کدام اکرام؟ کلی اکرام یا اکرام مضاف به زید؟ اکرام مضاف به زید جزئی است. کلی اکرام را در نظر بگیرید، اما اکرام در مقام اضافۀ به زید، آن هم عنوان جزئیت پیدا می کند. پس شما الجائی را، چه صفت برای زید و قید برای زید بگیرید، خودتان جزئی را مقیّد کردید و چه قید برای اکرام مضاف«الی زید» بگیرید، چیزی که اضافۀ به خصوصیت پیدا کند، اضافۀ به جزئی پیدا کند، نمی شود کلی باشد. مضاف به جزئی، جزئی است.

پس چطور تقیید عارض این جزئی شد؟ شما می گویید: چون هیئت«له معنی جزئی لا یمکن ان یکون قابلا للتقیید». می گوییم: پس قید«ان جائک» را به چه چیز بزنیم؟ یا باید الجائی وصف زید باشد، که زید جزئی مقید می شود یا باید قید اکرام مضاف الی زید باشد. اکرام مضاف الی زید هم به لحاظ اینکه مضاف الیه جزئی است، آن هم جزئی است. پس شما هم«علی ایّ حال» گرفتار تقیید جزئی هستید. حالا که گرفتار تقیید جزئی هستید، پس چرا دست از ظهور قضیۀ شرطیه برداریم؟ ظاهر قضیۀ شرطیه این است: هیئت مقیّد و معلق به مجیء زید است ولو اینکه هیئت دارای معنای