- [جلد اول] 1
- اشاره 1
- تقديم به: 1
- 1- قرآن تنها كتابي است كه: 3
- پيشگفتار 3
- 2- شناخت قرآن 6
- 3- علوم قرآني 8
- اشاره 11
- درس اول كتابشناسي در علوم قرآني 11
- قرن اول 12
- قرن دوم 13
- قرن سوم 14
- قرن چهارم 15
- قرن پنجم 16
- قرن ششم 17
- قرن هفتم 18
- قرن هشتم 19
- قرن نهم 20
- قرن دهم 21
- قرن يازدهم 22
- قرن دوازدهم 22
- قرن سيزدهم 23
- قرن چهاردهم 24
- نكته قابل توجه 25
- درس دوم عظمت و ارزش قرآن و لزوم تمسك به آن 28
- اشاره 28
- سؤالات: 37
- اشاره 38
- درس سوم تلاوت قرآن و آداب آن 38
- 1- تعلم و آموختن قرآن 38
- 2- تعليم و آموزاندن قرآن 40
- اشاره 42
- 3- تلاوت قرآن 42
- نكته: 44
- 4- مقدار تلاوت قرآن 45
- اشاره 48
- الف- طهارت: 48
- 1- آداب ظاهري تلاوت قرآن 48
- اشاره 48
- 5- آداب تلاوت قرآن 48
- ب- از رو خواندن قرآن: 49
- ج- استعاذه قبل از قرائت: 49
- د- ترتيل در قرائت: 50
- ه- حزن و بكاء در حين قرائت: 51
- و- بلند خواندن قرآن: 52
- ز- با صداي زيبا خواندن قرآن: 53
- ح- دعا، قبل و بعد از قرائت: 54
- الف- فهم عظمت كلام الهي: 55
- اشاره 55
- 2- آداب باطني تلاوت قرآن «2» 55
- ج- حضور قلب: 56
- د- تدبر: 56
- ب- تعظيم متكلم: 56
- ه- تخليه موانع فهم: 58
- و- خشوع و تأثر قلبي: 59
- 6- استماع قرآن و ادب آن 61
- الف- استماع: 61
- ب- ادب استماع: 62
- 7- حفظ قرآن 63
- الف- فراموش كردن قرآن بعد از فراگيري آن: 65
- 8- چند نكته 65
- اشاره 65
- ب- خواندن قرآن در خانهها: 67
- نكته: 68
- ج- تعليم قرآن به شيعيان در عالم برزخ: 68
- سؤالات: 69
- درس چهارم شناخت قرآن و اقسام آن 70
- اشاره 70
- اشاره 70
- 1- آيا قرآن شناختني است؟ 70
- بررسي: 71
- الف- قرآن براي عرب زبانان بدون مراجعه به اهلش، قابل فهم است 71
- اشاره 71
- ب- فهم ظاهر و باطن قرآن مخصوص راسخين در علم است 72
- اشاره 72
- اشاره 73
- اولا: 73
- اما عقلا: 73
- ثانيا: 73
- بررسي: 73
- ثالثا: 74
- و اما نقلا: 74
- ج- ظاهر قرآن حجت نيست و فهم باطن آن هم مخصوص عدهاي است 75
- اشاره 75
- دوم- متصوفه: 76
- اول- گروه اسماعيليه: 76
- بررسي: 77
- د- باطن قرآن دور از دسترس بشر است و بشر، تنها موظف به فهم و عمل به ظاهر آن است 80
- اشاره 80
- بررسي: 82
- ه- ظاهر و باطن قرآن با رجوع به اهلش براي همه قابل فهم و حجت است 84
- اشاره 88
- چند اشكال 88
- ب- حديث ثقلين: 89
- پاسخ: 89
- الف- اشكال تحريف: 89
- پاسخ: 89
- ج- روايات مختلف: 90
- پاسخ: 91
- نتيجه: 92
- 2- ضرورت شناخت قرآن 93
- الف- شناخت سندي يا انتسابي 95
- 3- اقسام شناخت قرآن «1» 95
- اشاره 95
- ب- شناخت تحليلي 98
- ج- شناخت ريشهاي 99
- نتيجه: 100
- سؤالات: 102
- اشاره 103
- درس پنجم قرآن كلام خداست نه قول بشر 103
- بررسي: 106
- الف- تحدي به قرآن 108
- اشاره 108
- دسته اول: آيات تحدي 108
- ب- تحدي به آورنده قرآن «1» 111
- ج- تحدي به هماهنگي و عدم اختلاف در قرآن 113
- دسته دوم: آيات مربوطه به شهادت كتب گذشته و علماي اهل كتاب به ... 115
- تذكر: 115
- سؤالات: 118
- اشاره 119
- درس ششم اعجاز قرآن 119
- الف- اعجاز و مباحث مربوط به آن 119
- اشاره 119
- 1- معجزه چيست؟ 120
- 2- آيا اعجاز يعني بر هم زدن قانون عليت؟ 121
- 3- آيا اعجاز و خرق عادت به منزله تغيير در سنت الهي است؟ 122
- 4- آيا معجزه ممكن است؟ 123
- 5- آيا معجزات علل طبيعي دارند؟ 124
- اشاره 125
- 6- فرق ميان معجزات و ساير خوارق عادات چيست؟ 125
- الف- معجزه قيد و شرط خاصي ندارد: 126
- ب- خوارق عادات قدرت تحدي نداشته و قابل معارضه است: 127
- د- امتياز اساسي بين انبيا و مرتاضان و ساحران و ...: 127
- ج- خوارق عادات بشري تاب مقاومت در برابر معجزات را ندارند: 127
- ب- اعجاز قرآن و جوانب آن 129
- اشاره 129
- اولا- قرآن معجزهاي است گويا: 129
- ثانيا- قرآن معجزهاي جاوداني و جهاني است: 129
- و ثالثا- قرآن معجزهاي روحاني است: 130
- وجوه اعجاز قرآن 131
- اشاره 131
- الف- اعجاز قرآن از نظر فصاحت و بلاغت 133
- اشاره 133
- گواهي ديگران درباره قرآن 135
- آيا كسي به معارضه با قرآن برخاسته است؟ 137
- ب- اعجاز قرآن از نظر علو معنا و محتوا 141
- ج- اعجاز قرآن از نظر جاذبه و دلربايي 144
- د- اعجاز قرآن از نظر اخبار به غيب «1» 148
- ه- اعجاز قرآن از نظر وسعت معارف 152
- نموداري از موضوعات مطروحه در قرآن 153
- نظريه صرفه و پاسخ آن «1» 157
- بررسي و پاسخ اين نظريه: 159
- سؤالات: 162
- اشاره: 163
- درس هفتم مصونيت قرآن از تحريف 163
- «تحريف در لغت»: 165
- 1- تحريف در لغت و اصطلاح 165
- الف- تحريف معنوي 166
- «تحريف در اصطلاح»: 166
- اشاره 166
- ب- تحريف لفظي 167
- اشاره 168
- 2- دلايل مصونيت قرآن از تحريف 168
- الف- آيات 171
- اشاره 173
- دسته سوم: 173
- دسته دوم: 173
- دسته اول: 173
- ب- روايات 173
- دسته چهارم: 174
- دسته پنجم: 174
- د- اجزاء قرائت هر يك از سورههاي قرآن در نماز 175
- 3- دلايل قائلين به تحريف و پاسخ آنها 175
- اشاره 175
- ج- شواهد تاريخي 175
- ثالثا: 176
- دليل سوم: 176
- ثانيا: 176
- دليل دوم: 176
- اولا: 176
- اما دليل اول: 176
- اشاره 176
- پاسخ: 176
- اولا: 177
- دليل چهارم: 177
- ثانيا: 177
- ثالثا: 178
- رابعا: 178
- اشاره 178
- اولا: 178
- دليل پنجم: 178
- ثانيا: 180
- ثالثا: 181
- 4- يك افترا و پاسخ آن 183
- سؤالات: 185
- درس هشتم اهداف قرآن 186
- اشاره 186
- توضيح: 187
- الف- اوصاف قرآن 187
- اشاره 187
- دسته اول: 187
- اشاره 187
- دسته دوم: 188
- دسته چهارم: 189
- دسته سوم: 189
- دسته پنجم: 189
- دسته ششم: 190
- دسته هفتم: 190
- دو سؤال: 190
- پاسخ: 191
- ب- آيات قرآن 193
- دسته دوم: 193
- اشاره 193
- دسته اول: 193
- دسته چهارم: 194
- دسته ششم: 194
- دسته پنجم: 194
- دسته سوم: 194
- نتيجه گيري كلي: 195
- سؤالات: 197
- قسمت اول: شرايط بهرهمند شدن از قرآن 198
- اشاره 198
- اشاره 198
- درس نهم شرايط و موانع بهرهمند شدن از قرآن 198
- الف- شرايط علمي 199
- اشاره 199
- 1- علم لغت: 200
- اشاره 200
- تذكر: 200
- تذكر: 201
- 2- علم صرف: 201
- اشاره 201
- 3- علم اشتقاق: 201
- 4- علم نحو و اعراب: 201
- 6- علم قرائات: 202
- اشاره 202
- 5- علم اسلوب: 202
- تذكر: 202
- 10- علم به ناسخ و منسوخ قرآن: 203
- 12- علم الروايه: 203
- 8- علم اصول فقه: 203
- 9- علم اسباب نزول: 203
- 7- علم كلام و اصول عقايد با معاني اسماء اللّه: 203
- 11- علم الدرايه: 203
- 1- عقل: 204
- ب- شرايط نفساني 204
- اشاره 204
- 2- علم: 206
- 3- تقوا: 207
- 6- تدبر: 208
- 5- تفكر: 208
- 8- خوف و خشيت: 208
- 4- فقه: 208
- 7- تذكر: 208
- 11- اسلام: 209
- 9- به سوي خدا راه در پيش گرفتن: 209
- 10- مستقيم بودن: 209
- 12- ايمان: 209
- دو سؤال: 210
- اولا: 211
- ج- اتخاذ روش صحيح 211
- اشاره 211
- ثالثا: 212
- خامسا: 212
- ثانيا: 212
- ثامنا: 212
- رابعا: 212
- سابعا: 212
- سادسا: 212
- تاسعا: 213
- عاشرا: 213
- قسمت دوم: موانع بهرهمند شدن از قرآن 214
- اشاره 214
- 1- «نفهمي»: 214
- 2- «استكبار»: 215
- 3- «كفر»: 216
- اشاره 216
- 4- «فسق»: 218
- تذكر: 218
- 5- «ظلم»: 219
- 6- «پيروي از هواي نفس»: 219
- سؤالات: 222
- درس دهم وحي يا شعور مرموز 223
- اشاره 223
- 1- وحي در لغت 224
- 2- وحي در قرآن و سنت 225
- ب- وحي به معناي الهام: 225
- الف- وحي رسالت و نبوت: 225
- اشاره 225
- و- وحي به معناي دروغپردازي و القائات شيطاني: 226
- د- وحي به معناي تقدير: 226
- ه- وحي به معناي امر: 226
- ج- وحي به معناي اشاره: 226
- ز- وحي به معناي خبر: 227
- اشاره 227
- 3- وحي از ديدگاه فلاسفه قديم 227
- اولا: 229
- ثانيا: 229
- بررسي: 229
- رابعا: 229
- ثالثا: 229
- اشاره 229
- ثالثا: 230
- ثانيا: 230
- اولا: 230
- 4- وحي از ديدگاه فلاسفه جديد 231
- اشاره 231
- بررسي: 232
- اولا: 232
- ثانيا: 233
- ثالثا: 233
- اشاره 234
- بررسي: 234
- 5- وحي از ديدگاه دانشمندان مادي 234
- 6- آيا وحي زاييده نبوغ است؟ 235
- اشاره 235
- اشاره 236
- 1- «عشق»: 236
- 5- «تنهايي»: 236
- 6- «پرورش نخستين»: 236
- 3- «در اقليت و شرايط نامساعد اجتماعي بودن»: 236
- 2- «ستمكشي طولاني:» 236
- 4- «كودكي»: 236
- بررسي: 237
- 7- حقيقت وحي چيست؟ 238
- 8- امكان وحي 241
- اشاره 242
- 9- كيفيت وحي به پيامبران 242
- 1- «وحي و الهام قلبي»: 243
- 2- «وحي از وراي حجاب»: 243
- اشاره 243
- اشاره 243
- 3- «وحي از طريق ارسال رسول»: 243
- الف- رؤياي صادق: 243
- اشاره 243
- چگونگي نزول وحي بر پيامبر اسلام صلّي اللّه عليه و آله و سلّم 243
- 1- لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ ... 245
- 2- وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْناكَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِي الْقُرْآنِ ... 245
- ب- نزول وحي به وسيله جبرئيل: 246
- ج- وحي مستقيم و بلاواسطه: 248
- 10- پيامبر چگونه يقين ميكند كه وحي از سوي خداست؟ 250
- اشاره 253
- يك افترا و پاسخ آن 253
- اشاره 254
- بررسي: 254
- اولا: 254
- ثالثا: 255
- ثانيا: 255
- خامسا: 256
- رابعا: 256
- سادسا: 257
- سابعا: 258
- اشاره 258
- 11- افسانه غرانيق يا افترائي ديگر بر پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم 258
- بررسي: 260
- اشاره 260
- اولا: 261
- ثانيا: 261
- ثالثا: 262
- رابعا: 265
- اشاره 266
- 12- آغاز نزول وحي «1» 266
- 1- آغاز نزول قرآن در ماه رمضان و در شب قدر بوده است: 268
- 2- عدهاي ديگر معتقدند كه: 269
- بررسي: 270
- اشاره 270
- اشاره 270
- 3- عدهاي را نيز عقيده بر اين است كه: 270
- 4- برخي را نيز عقيده بر اين است كه: 270
- پاسخ اول 270
- و پاسخ دوم 271
- و ايراد پاسخ سوم 271
- و در مورد پاسخ چهارم 271
- پاسخ صحيح: 272
- الف- انقطاع وحي در چه مدت بوده است؟ 275
- 13- انقطاع وحي 275
- اشاره 275
- ب- انقطاع وحي براي چه بوده است؟ 277
- ج- انقطاع وحي در چه زماني از نبوت پيامبر صورت گرفت؟ 279
- د- در انقطاع وحي چه كسي بر پيامبر زبان به طعن گشود؟ 280
- سؤالات: 282
- اشاره 283
- درس يازدهم تاريخ قرآن 283
- 1- نزول قرآن 284
- 2- ترتيب نزول آيات و سور قرآن 285
- اشاره 285
- تبصره: 287
- 3- نظم كلمات قرآن 289
- اشاره 289
- ثانيا: 290
- اولا: 290
- 4- اسامي قرآن «2» 291
- ثالثا: 291
- 5- اوصاف قرآن 292
- الف- معناي لغوي آيه 293
- اشاره 293
- 6- آيات قرآن 293
- ب- معناي اصطلاحي آيه 294
- اشاره 295
- ج- تعداد آيات قرآن 295
- اول- «عدد اهل كوفه يا عدد كوفي»: 296
- سوم- «عدد مكي»: 296
- دوم- «عدد مدني»: 296
- چهارم- «عدد بصري»: 297
- پنجم- «عدد شامي»: 297
- 7- سور قرآن 298
- الف- معناي لغوي سوره 298
- اشاره 298
- ب- معناي اصطلاحي سوره 299
- ج- ترتيب سور قرآن 299
- د- تعداد سورههاي قرآن 300
- ه- نامگذاري سورههاي قرآن «1» 300
- اشاره 300
- تذكر 1: 303
- تذكر 2: 304
- 1- «سبع طوال»: 304
- 4- «مفصّل»: 304
- 2- «مئين»: 304
- 3- «مثاني»: 304
- اشاره 304
- 8- حروف مقطعه قرآن «1» 307
- اشاره 307
- لطيفه: 310
- 9- زبان و لغت قرآن 310
- اشاره 310
- اشاره 311
- الف- زبان قرآن 311
- اول آنكه: 312
- دوم آنكه: 312
- اشاره 313
- ب- لغات غير عربي (معرّب) در قرآن «1» 313
- سوم آنكه: 313
- اول آنكه: 313
- دوم آنكه: 313
- اشاره 314
- چهارم آنكه: 314
- اولا: 316
- ج- لهجه قرآن 317
- ثالثا: 317
- اشاره 317
- ثانيا: 317
- بررسي: 318
- دلايل نزول قرآن به لهجه قريش 319
- اشاره 321
- 10- نگارش قرآن 321
- پاسخ: 322
- الف- قرآن در زمان پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم با چه نوع خطي نگارش مييافت؟ 322
- پاسخ: 323
- ب- نوشت افزار معمول براي نگارش وحي در زمان رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله و سلّم چه بود؟ 323
- نوشت افزار معمول براي نگارش قرآن 324
- 11- كاتبان قرآن «1» 327
- الف: كتّاب وحي 327
- اشاره 327
- ب- نخستين كاتب وحي در مكه و مدينه 328
- اشاره 330
- ج- كاتبان وحي كه مورد غضب رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بودند 330
- پاسخ: 332
- سؤال: 332
- 12- جمع آوري قرآن 332
- 13- حافظان قرآن «1» 334
- 14- قرائت قرآن 336
- اشاره 337
- 15- نقطه گذاري و شكل دادن به قرآن «3» 337
- اشاره 339
- الف- شكل و نقط اعراب گذاري قرآن 339
- نكته 1: 340
- نكته 2: 340
- سه نكته: 340
- ب- اعجام و نقطه گذاري حروف متشابه قرآن «2» 341
- نكته 3: 341
- 16- سير تكاملي در خطّ قرآن «2» 343
- 17- نخستين چاپ قرآن «1» 346
- سؤالات: 349
- اشاره 350
- درس دوازدهم قرائت و طبقات قرّاء 350
- 2- تاريخچه قرائت قرآن و حفظ و روايت آن 351
- 1- تعريف قرائت 351
- 3- علم قرائت قرآن و تدوين آن 352
- 4- معرفي كتب تأليف شده در باب قرائات 355
- اشاره 356
- 5- طبقات قرّاء 356
- طبقه اوّل: 357
- طبقه دوم: 358
- طبقه سوم: 360
- طبقه چهارم قرّاء: 363
- طبقه پنجم قراء: 365
- طبقه ششم از قراء: 367
- طبقه هفتم از قراء: 369
- طبقه هشتم: 371
- 6- انحصار قرائتها به هفت قرائت «1» 374
- 7- قرّاء سبعه و راويان آنان 376
- 8- چند نكته: 379
- درس سيزدهم اختلاف قرائات و مباحث مربوط به آن 389
- 1- اختلاف قرائات 389
- اشاره 389
- 2- انواع اختلاف قرائات «1» 391
- 3- معيار صحت قرائت و تشخيص آن از قرائت شاذ از نظر اهل سنت «3» 394
- 4- حديث «سبعة احرف» و قرائتهاي هفتگانه «2» 415
- 5- انواع قرائات به حسب تواتر و ... 421
- اشاره 426
- درس چهاردهم علل و عوامل پيدايش اختلاف در قرائات 426
- علل پيدايش قرائتهاي اوّليّه 426
- 1- اختلاف مصحفهاي عثماني 429
- اشاره 429
- [عوامل اختلاف در قرائت 429
- 2- ابتدائي بودن خط 430
- 3- خالي بودن حروف از نقطه 431
- 4- خالي بودن حروف از شكل و علائم 432
- 5- حذف الفهاي ممدوده 432
- 6- تأثير لهجه 434
- 7- حكومت رأي و اجتهاد 437
- 8- روحيههاي غير متعارف 438
- سؤالات: 440
- درس پانزدهم تواتر قرآن يا تواتر قرائات؟ 441
- اشاره 441
- 1- تواتر قرآن 442
- 2- تواتر قرائتها 444
- اشاره 444
- الف- دلايل عدم تواتر قرائات قراء سبعه 445
- كلمات بزرگان فن در نفي تواتر قرائتها 449
- ب- دلايل طرفداران تواتر قرائات سبع 452
- پاسخ: 452
- پاسخ: 452
- پاسخ: 453
- ثانيا: 453
- اولا: 453
- اشاره 453
- پاسخ: 454
- ثانيا: 454
- اولا: 454
- اشاره 454
- تكفير منكرين تواتر قرائات سبع 456
صفحه 1
[جلد اول]
اشاره
بسم اللّه الرحمن الرحيم
تقديم به:
ساحت مقدس نبي اعظم اسلام: حضرت محمد مصطفي صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و اهل بيت معصوم و پاك او عليهم السّلام و تقديم ثواب آن به روح پر فتوح پدر بزرگوارم «شيخ حسين طاهري» كه معلم قرآن من بود و دهها نفر از محضر پر فيضش، قرآن را فرا گرفته و با كلام الهي آشنا شدند، اللّهمّ تقبّل منّا إنّك أنت السّميع العليم.
مؤلف