درسهایی از علوم قرآنی (طاهری) صفحه 322

من بنويسد بايد آن را محو و نابود نمايد».

ولي محققان شيعه معتقدند كه همزمان با حيات رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله و سلّم مردم حديث را هم مي‌نوشتند و مي‌گويند در اين رابطه هيچ نهي و منعي نرسيده بود «1». و بعيد نيست روايت فوق، بعدا براي تصحيح منع خليفه دوم از نوشتن حديث، جعل شده باشد.

به هر حال، اصل نگارش قرآن بر نوشت افزار رايج آن زمان، در عصر رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله و سلّم مورد ترديد احدي از شيعه و سني نيست، گرچه نسبت به نگارش حديث بين شيعه و سني اختلاف است، اينك به برخي از مسائل مربوط به نگارش قرآن به صورت سؤال و پاسخ اشاره مي‌كنيم:

الف- قرآن در زمان پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم با چه نوع خطي نگارش مي‌يافت؟

پاسخ:

طبق نقل تاريخ، تازيان به دو نوع خط (در بين انواع خطوط) آشنايي داشتند: خط نسخ و خط كوفي، از خط نسخ در زمان پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم براي نامه نگاري و ياد داشتهاي عادي و احيانا براي نگارش قرآن استفاده مي‌شد، ابو عبد اللّه زنجاني مي‌نويسد: كتّاب وحي، در زمان پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم قرآن را با خط نسخ مي‌نوشتند «2» ولي عقيده ديگران بر اين است كه براي نگارش قرآن بيشتر از خط كوفي استفاده مي‌شد «3».

از كساني كه در خط كوفي از خوشنويسان به حساب مي‌آمد، امير المؤمنين عليه السّلام بود و مي‌گويند: خط زيباي نسخ پس از خط كوفي در نگارش قرآن، معمول گرديد؛ يعني قرآن را تا اواخر قرن چهارم يا اوايل قرن پنجم به خط كوفي مي‌نوشتند و سپس نگارش قرآن با خط نسخ و انواع خطوط مشتق از آن معمول شد و شايد از آن جهت كه خط نسخ در اين قرن، خط كوفي را در نگارش قرآن و جز آن، منسوخ ساخت به خط نسخ نامگذاري شد. (1) تأسيس الشيعه، ص 278 و 279.

(2) تاريخ القرآن، ص 42.