درسهایی از علوم قرآنی (طاهری) صفحه 336

است، لذا در نقل قرآن تنها به خطوط كتابت قرآن اكتفا نمي‌شد.

شايد علت آنكه قرآن در زمان پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم به صورت مصحفي مدوّن ميان دفّتين فراهم نگرديد، اين بود كه يكي از ملاكهاي نقل قرآن، محفوظات قرّاء و حفّاظ قرآن بوده است و پيش از جمع آوري قرآن توسط علي عليه السّلام و ابا بكر و عثمان، در مسئله تعليم قرآن و قرائت و حفظ آن از حافظه در كنار نوشته‌ها نيز استمداد و استفاده مي‌شد.

به هر حال، در زمان حيات رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله و سلّم عده كثيري از صحابه حافظ و مقرئ و معلم قرآن بودند.

14- قرائت قرآن‌

قرائت قرآن عبارت است از اداي كلمات آن به قسمي كه بر پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم نازل شده است و حكمت آن نگهداري و حفظ الفاظ قرآني از تحريف و تبديل مي‌باشد.

در زمان حيات پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم جمعيت متشكلي در مدينه به قرائت قرآن و تعليم و تعلّم آن اشتغال داشتند، آيات قرآني را كه تدريجا نازل مي‌شد از زبان پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم استماع مي‌كردند و گاهي در محضر آن حضرت خوانده و قرائت خود را به او عرضه مي‌كردند.

عده‌اي در قرائت، مصدر تعليم و آموزش بوده‌اند و كساني كه از ايشان اخذ مي‌كردند كيفيت قرائت خود را در شكل روايت، به استاد خود اسناد مي‌دادند و غالبا به حفظ آنچه كه اخذ كرده بودند مي‌پرداختند و طبعا وضع موجود نيز چنين حفظ و روايتي را اقتضاء مي‌كرد؛ زيرا از يك طرف خطي كه آن روز براي كتابت رايج و داير بود خطّ كوفي بود كه نقطه و اعراب نداشت و هر كلمه را مي‌شد به اشكال مختلف خواند.

و از طرف ديگر، عامه مردم، بي‌سواد بودند و راهي جز حفظ و روايت براي ضبط