سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 123

درس ششصد و سی و پنجم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

وظیفۀ مکلّف هنگام اجمال در مخصص منفصل

اگر مخصص، منفصل باشد و در عین حال، امرش دائر بین متباینین باشد، نه اقل و اکثر مثل این که می گوید: «اکرم العلماء» بعد به دلیل منفصلی می گوید: «لا تکرم زیدا العالم». گفتیم: اینجا دو صورت دارد: یک وقت این است که دلیل مخصص منفصل، یک حکمی را مضاد با حکم عام و مباین با حکم عام اثبات می کند و به عبارت دیگر: اگر عموم مثلا دلالت بر ایجاب دارد، دلیل مخصص دلالت بر تحریم می کند مثل همین مثال، همان طوری که«اکرم العلماء» به مقتضای هیأت«افعل» ظهور در وجوب دارد، «لا تکرم زیدا العالم» هم به مقتضای هیأت«لا تفعل» ظهور در حرمت دارد.

اینجا گفتیم: اگر زید بین زید بن عمرو و زید بن بکر مردد شد، مسألۀ دوران بین محذورین است و در دوران بین محذورین، اصاله التخییر حاکم است، یعنی عقل حکم می کند به اینکه شما مخیر هستید جانب فعل را بگیرید که جانب ایجاب است یا جانب ترک را بگیرید که مربوط به نهی است.

این چیزی بود که بحث کردیم.