سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 16

درس ششصد و نوزدهم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

عدم جریان مقدمات حکمت در دلالت عام بر استیعاب

الفاظی که دلالت بر عموم می کند یا بالوضع و یا به مقتضای قاعدۀ عقلیه مثل نکرۀ در سیاق نفی است. در همۀ اینها یک اشکال مهمی شده بود(ما کلمۀ کلّ را به عنوان این که اظهر الفاظ دال بر عموم است، مثال می زنیم). اشکال این بود که کلمۀ کلّ ، ولو این که دلالت بر استیعاب همۀ افراد می کند، لکن در عین حال از نظر سعه و ضیق تابع مدخول خودش هست.

اگر مولا بگوید: «اکرم کلّ رجل» کلمۀ کلّ دلالت بر استیعاب افراد طبیعت رجل می کند. اما اگر بگوید: «اکرم کلّ رجل عالم» دلالت بر استیعاب افراد رجل عالم می کند. بدون این که در کلمۀ کلّ یا کلمۀ رجل هیچ مجازیتی و تجوّز و تسامحی تحقق پیدا کرده باشد، اشکال این است، اگر در یک موردی مولا گفت: «اکرم کلّ رجل» لکن ما نفهمیدیم که آیا مقصود مولا از این رجل مطلق رجل است یا رجل مقیّد به علم است ؟ اینجا مقدمه باید پای مقدمات حکمت و مسألۀ اطلاق را باز کنیم.

یعنی اول باید مقدمات حکمت جریان پیدا کند و اطلاق رجل را برای ما ثابت کند، بعد کلمۀ کلّ بر