سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 182

درس ششصد و چهل و پنجم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

حکم عامین من وجه در ماده اجتماع بنابر فرض تعارض

اگر مسألۀ عامین من وجه، داخل در مسألۀ اجتماع امر و نهی باشد، در رابطۀ با شبهۀ مصداقیه، حکمش را بیان کردیم اما اگر عامین من وجه را نسبت به مادۀ اجتماع، جزء متعارضین بدانیم، و بگوییم: معنای تعارض دو دلیل این نیست که تنها در تمام مفادشان، بین آنها تعارض باشد، یکی مثلا بگوید: «اکرم العلماء» و دیگری بگوید: «لا تکرم العلماء» لکن تعارض دائره اش محدود به این نیست، اگر بین دو دلیل نسبت به بعضی از مفادشان و در یک قسمت از مدلولشان تعارض باشد، در رابطۀ با همان قسمت، عنوان متعارضان پیدا می کنند. «اکرم العلماء و لا تکرم الفساق» در مادۀ اجتماعشان که عبارت از عالم فاسق است، متعارضند، «اکرم العلماء» دلالت بر وجوب اکرام این مادۀ اجتماع دارد و«لا تکرم»، دلالت بر حرمت یا عدم وجوب دارد، در این جهت فرقی نمی کند این دو در عالم فاسق متعارضند.

در صورت تعارض یک وقت این است که آن قاعدۀ عقلیه اولیه ای که در رابطۀ مطلق دلیلین