سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 2

درس ششصد و هفدهم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بحث در مورد تقسیم اطلاق بود که می فرمایند: «الاطلاق قد یکون شمولیا و قد یکون بدلیا». آیا این تقسیم به اطلاق ارتباط دارد؟ یعنی دو نوع اطلاق داریم همان طوری که در باب عام، سه قسم عام داشتیم و در این جهت اختلافی نبود ولو این که در این جهتش اختلاف بود که آیا اقسام ثلاثه ای که برای عام هست آیا در رتبۀ موضوع و رتبۀ«قبل الحکم» است ؟ یا این که به لحاظ تعلق حکم، این اقسام در کار است ؟ لکن اصل این معنا مورد مناقشه نبود که عام دارای اقسام ثلاثه است. اما در باب مطلق اصل این تقسیم به آن کیفیتی که در اطلاق بدلی ذکر کردیم مورد مناقشه است، بعد نوبت به اطلاق شمولی هم می رسد.

گفتیم که در«جئنی برجل یا أعتق الرقبه» این که شما می توانید در مقام امتثال و در مقام موافقت یک فرد را اتیان کنید، مربوط به اطلاق نیست، مربوط به یک قاعدۀ عقلیه ای است که در رابطۀ با همۀ تکالیف و اوامری که دلیل بر تعدد در آنها مطرح نباشد مثل«اقم الصلاه لدلوک الشّمس الی غسق اللیّل». یک نماز برای ظهر و یک نماز برای عصر کفایت می کند. دیگر تعدد و تکثر لزوم ندارد. این مبنایش همان قاعدۀ عقلیه است که در رابطۀ با وجود طبیعت می گوید«الطبیعه توجد بوجود فرد مّا» اینجا هم که مولا مطلق رجل و مطلق رقبه را متعلق حکم قرار داده است، اتیان به یک فرد، به مقتضای