سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 205

خلاف«زید لا قائم» که این قضیه موجبه است یک عنوانی دارد حمل بر زید می شود، یک عنوانی دارد اتحاد با زید پیدا می کند، یک وصفی برای زید در کار است.

بیان استاد در جریان یا عدم جریان استصحاب

ما می خواهیم بگوییم: اگر مولا از اول بگوید: که«اکرم کل عالم غیر فاسق» اینجا دو عنوان اخذ شده است: عنوان عالمیت و عنوان غیر فاسقیت و هردو هم نیاز به احراز دارد ولو از طریق استصحاب هردو را احراز بکنیم، مسأله ای نیست اما باید احراز بشود. در تخصیص به مخصّص منفصل مسأله اینطور نیست. نتیجۀ تخصیص این نمی شود که دایرۀ مراد جدّی ما دو عنوان در آن پیدا بشود: یکی عالمیت، یکی غیرفاسقیت که ما هم مجبور باشیم برای رجوع به عام عنوان عالمیت را احراز بکنیم و هم مجبور باشیم عنوان غیرفاسقیت را احراز بکنیم بلکه مراد جدّی ما هیچ عنوانی پیدا نمی کند فقط آن چیزی که کافی است و زمینه ساز برای رجوع به عام است این است که عالمیت را احراز بکنیم و با استصحاب یا اصل دیگری بگوییم: عنوان مخصّص وجود ندارد. همین مقدار که نفی بکنیم تحقّق عنوان مخصّص را نه به صورت وصفی و به صورت قیدی. کانّ بگوییم: فی البین، فی المجلس عالم هست، فاسق نیست. همین کافی است. شما اگر عالمیتش را به وجدان احراز کردید، فاسق نیستش را به استصحاب ثابت کردید، همین کفایت می کند اما«انّه لم یکن فی السابق فاسقا و کان متصفا بعدم الفسق فالان الاتصاف باق» این مانعی ندارد اما ضرورت ندارد و نتیجه اش در استصحابات عدم ازلیه روشن می شود که آنجا نمی توانیم مسألۀ اتصاف را به هیچ وجه ثابت بکنیم. در باب فسق اگر حالت سابقۀ عدمیه باشد چون موضوع دارد می توانیم استصحاب بقای اتصاف را بکنیم اما می خواهیم بگوییم: دایرۀ مراد جدّی محدود به این نیست. اگر اتصاف را ثابت کردید، مانعی نیست. اتصاف هم نباشد باز دایرۀ مراد جدّی شامل می شود برای اینکه تخصیص هیچ عنوانی به عام نمی دهد. تعبیر ایشان این است که عام در مخصّص متصل«لمّا لم یکن معنونا بعنوان خاص» به عنوان مخصوصی مقیّد نیست، پس عنوانش چیست ؟ «بل بکل عنوان» هر عنوانی می خواهد داشته باشد اما یک چیزی هست«لم یکن ذاک عنوان الخاص» اینجا الخاصش الف و لام دارد. همین که عنوان خاص نباشد، همین مقدار، دیگر غیر عنوان خاص هم به صورت عنوانیت دخالت دارد، این هم در کار نیست. عرض کردم ذیل کلامشان هم یک تعبیری دارند که بعد عرض می کنیم تأیید می کند این مطلب را که پس ما در حقیقت با مخصّص منفصل ولو اینکه در دایرۀ مراد جدّی تضییق قائل می شویم اما حاصل جمعشان برنمی گردد به«اکرم کل عالم غیر فاسق» که عنوان