سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 206

غیرفاسقیت هم خودش در متعلق و موضوع حکم نقش داشته باشد بلکه همین که عالم، عالمیت محرز و فاسقی نباشد، فسقی نباشد همین مقدار کافی است نه اینکه اتصاف به عدم الفسق وجود داشته باشد. این اتصاف اگر باشد خوب است اما ضرورتی ندارد که ما دایرۀ این اتصاف را احراز بکنیم و این اتصاف را ثابت بکنیم.

استصحاب عدم ازلی نزد محقق عراقی ره

تا اینجای کلام ایشان مطلبی است که مورد قبول ما هم هست لکن بعد که ایشان می خواهند مثال بزنند درحالی که ضرورت نداشت که مثال را به استصحاب عدم ازلی بزنند ولی مثل اینکه استصحاب عدم ازلی پیش ایشان از استصحابات مسلّمه بوده است اصلا به جای استصحاب عدم فسق که یک استصحاب معمولی روشنی است ایشان مثال به استصحاب عدم ازلی زده اند و شاید نکته اش هم این باشد که چون این یک مسألۀ فقهی است و یک روایت است و تخصیص خورده، خواسته اند نتیجه را در مسألۀ فقهیه روشن بکنند بخلاف«اکرم کل عالم» با«لا تکرم الفسّاق» که مثال های فرضی ما است. لذا می فرمایند: اگر در مرئه ای شک داشته باشیم که«انّها قرشیه ام غیر قرشیه ؟» چونکه ثمرۀ قرشیت و غیرقرشیت یکی از مسائلش مسألۀ حیض است روایتی دارد، عین روایتش به ذهنم نیست که دارد«المرئه» یا دارد«کل مرئه» حالا آن چیزی که به ما ارتباط دارد مسألۀ عامش ارتباط دارد، فرض کنید روایت«کل مرئه» است. «کل مرئه تری الحمره الی خمسین» هر زنی خون حیض را تا پنجاه سال می بیند بعد از پنجاه سال دیگر«لیس بحیض» بعد دلیلی به عنوان مخصّص منفصل قائم شده که«المرئه اذا کانت قرشیه تری الحمره الی ستین» اگر مرئه قرشی شد تا شصت سال خون حیض را می بیند و احکام حیض بر آن مترتب است لذا این مرئه ای که حالا در خارج وجود دارد و ما شک داریم که«انّها قرشیه ام غیر قرشیه» فرض کنید حالا 51 سالش است، خونی هم دیده است ما روی قرشیت و غیرقرشیت تردید داریم که این دم، دم حیض است یا اینکه دم غیر حیض و دم استحاضه است. آن نکته ای که عرض کردم در کلام ایشان اینجا بیان می کنند این است که می فرمایند: وقتی که ما شک می کنیم«لا اصل یحرز به انّها قرشیه ام غیر قرشیه» یعنی ما هیچ راه احراز نه برای قرشیت این زن داریم اینکه واضح است و نه برای غیر قرشیتش که بخواهیم بگوییم:

«هذه المرئه غیر قرشیه» لکن در عین حال می فرمایند که این تخصیص«کل مرئه تری الدم الی خمسین» به«المرئه القرشیه تری الدم الی ستین» حاصل جمعش این می شود که آن که باقی در تحت عام است، دو مصداق است: یکی«المرئه غیر القرشیه» مرئۀ غیر قرشیه که ما هم مرئه بودنش را