سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 23

درس ششصد و بیستم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بیان امام راحل ره در تغایر مورد عموم با مورد اطلاق

بحث در این بود که آیا دلالت الفاظ عموم بر عموم نیاز به اجرای مقدمات حکمت و اثبات اطلاق دارد یا نه ؟ مستشکلی ایراد می کرد که روی قاعده بدون اجراء مقدمات حکمت ما نمی توانیم استیعاب افراد همۀ طبیعت را استفاده کنیم. جوابی داده شد که مورد مناقشه بود.

لکن امام بزرگوار(قدس سره) الشریف جوابی دادند که این به نظر جواب نسبتا خوبی می رسد.

ایشان می فرمایند: مقدمتا اصلا مورد عموم و مجرای عموم، مغایر با مورد اطلاق و مجرای اطلاق است و این دو مثلا در یک جا مجتمع نمی شوند، به همان بیانی که ما در ضمن بعضی از بحثهای گذشته به این بیان اشاره کردیم. در مسألۀ اطلاق که متکلم می گوید: «اعتق الرقبه» و مکلّف و مخاطب مردد بین این معناست که آیا مقصود مولا مطلق رقبه است ؟ و هیچگونه قید ایمان در آن دخالت ندارد؟ یا این که مقصود مولا رقبۀ با قید ایمان و وصف ایمان است ؟ در اینجا آن چیزی که قبل از مسألۀ اطلاق و تقیید مطرح است و همین موضوع برای اطلاق و تقیید را درست می کند این است که