سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 230

که ما در استعمالات عرفی خودمان می کنیم که بگوییم: «زید لیس بنااهل» اگر زیدی وجود نداشته باشد، این تعبیر از نظر خود ما هم غلط است. باید زیدی باشد و اتصاف به نااهلی نداشته باشد تا ما با کلمۀ«لیس» این معنی را ذکر کنیم. لذا از اقسام خمسه ای که برای قضایای موجبه و قضایای سالبه مطرح شده است، تنها یک قسم آن است که با انتفای موضوع صادق است اما چهار قسم دیگر تمام اقسام قضایای موجبه و یک قسم از قضیۀ سالبه مثل سالبۀ معدوله المحمول آن هم نیاز به وجود موضوع دارد و عنوانش با نبود موضوع صادق نیست.

اینها تمام، مقدمه بود که ما در بحث عام و خاص آنجایی که عموم به یک مخصص منفصلی تخصیص می خورد و ما معتقد شدیم که مخصص منفصل ولو اینکه در ارادۀ استعمالیه، هیچ گونه تغییر و تحوّلی به وجود نمی آورد، لکن این تخصیص در ارادۀ جدّیه، یک تغییر و تحوّلی را حکایت می کند. حالا از راه این مقدمه می خواهیم پی ببریم به اینکه آن نحوه ای که مخصص منفصل در ارادۀ جدیه تأثیر می کند، به نحو کدامیک از این قضایایی است که ذکر کردیم ؟ آیا قضیۀ موجبۀ محصّله می شود، موجبۀ معدوله می شود، موجبۀ سالبه المحمول می شود، سالبۀ محصّله می شود یا سالبۀ معدوله ؟ که تفصیل آن را ان شاء الله عرض می کنیم.

پرسش:

1 - تقسیم قضیه به محصّله و معدوله را توضیح دهید.

2 - فرق بین موجبۀ معدوله المحمول و سالبۀ محصّله را بنویسید.

3 - آیا سالبه معدوله امکان دارد؟ مثال بزنید.

4 - موجبۀ سالبه المحمول را با مثال توضیح دهید.