سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 234

در عین حال این تأثیرش به چه نحو است ؟ به هیچ وجه با سالبۀ محصله قابل تطبیق نیست، یا حتما باید به صورت قضیۀ موصوفه ای باشد که به موجبۀ معدوله برمی گردد، و یا حتما به صورت قضیۀ موجبه سالبه المحمول باشد و ما ذکر کردیم که در قضایای موجبه به طور کلی مسأله وجود مطرح است، البته آنهایی که در رابطۀ با خارج است، مثل مسأله قیام و قعود و فسق و عدالت و اکثر عناوینی که شما تصور می کنید. بله ما یک سنخ قضایای موجبه ای داریم که آنها نیاز به وجود در خارج ندارد.

برای این که ظرف اتصافشان عبارت از خارج نیست، مثل همین که شما می گویید: «الانسان حیوان الناطق» خوب این«حیوان الناطق» به صورت قضیۀ موجبه حمل بر انسان می شود، اتحادش هم اتحاد«ماهوی» است، ما اینجا دیگر مسأله وجود خارجی موضوع را مطرح نمی کنیم، برای این که «حیوان الناطق» بودن را در رابطۀ با خارج نمی خواهیم حمل کنیم، یا مثلا این که در منطق ملاحظه کردید، وقتی که شما انسان را توصیف می کنید، یا به صورت قضیه حملیه می گویید: «الانسان کلی» این کلیت به لحاظ وجود خارجی انسان مطرح نیست، این کلیت در همان وعاء ذهن است، آن هم با قطع نظر از وجودش در ذهن، برای این که تشخص همان طوری که به وجود خارجی تحقق پیدا می کند، به وجود ذهنی هم جزئیت و تشخص حاصل می شود.

اجمالا قضایای موجبه ای که ما می گوییم: نیاز به وجود خارجی موضوع دارد آن قضایایی است که حمل و یا اتصافش اگر به صورت وصف باشد این به لحاظ خارج است، وقتی که شما می گویید:

«زید قائم، ای فی الخارج» در وصفیه اش هم وقتی که می گویید: «زید القائم» باز معنایش این است که «ای زید القائم فی الخارج» وقتی که پای«فی الخارج» مطرح شد، این قضیه نیاز دارد به این که موضوعش هم در خارج وجود داشته باشد، وقتی می گویید: «زید قائم فی الخارج» این معنایش این است، «زید الموجود فی الخارج قائم فی الخارج»، حتی در قضیۀ وصفیه اش همین طور است«زید القائم فی الخارج یعنی زید الموجود فی الخارج القائم فی الخارج او کذا» یک محمولی بر او حمل می شود. پس در عین این که مخصص تغییر ایجاد می کند و تغییرش هم با یک امر عدمی است اما عنوان عام که عنوان عالم است، این باید به صورت یک«موضوع مفروض التحقق و مفروض الوجود فی الخارج» در کار باشد، و چاره ای غیر از این نیست.

استصحاب عدم قریشی در کلام مرحوم آخوند ره

حالا که این مقدمات را با این عرض و طول ملاحظه کردید که خود اینها هم فی نفسه مفید بود، می آییم سراغ استصحاب عدم قرشیتی که مرحوم آخوند جاری می کردند. اولا تردیدی نیست که