سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 235

مسأله قرشیه و عدم قرشیه مربوط به وجود مرأه است، مرأه موجودۀ در خارج«اما ان تکون قرشیه و اما ان لا تکون قرشیه» مثل فسق و عدالت و قیام و قعود و امثال ذلک. اینجا دو دلیل داشتیم، و یک دلیل عام بود که حالا یا تعبیر به کل کرده بود یا نه، لکن روی عنوان مرأه حکمی را بار کرده بود.

«المرأه یاکل مرأه» حالا فرقی در این جهت نمی کند«کل مرأه تری الحمره الی خمسین سنه» این دلیل عام ما بود، موضوع آن چه بود؟ مرأه، مرأه یعنی مرأۀ موجود در خارج، مرأۀ متحققۀ در خارج.

حکمش چه بود؟ حکمش این است که تا پنجاه سال«تصیر حائضا» و بعد از پنجاه سال نه.

و یک دلیل مخصصی در مقابل این عموم داشتیم که می گفت: «المرأه اذا کانت قرشیه تری الحمره الی ستین سنه» مرأه اگر عنوان قرشیت پیدا کرد این تا شصت سال می تواند اتصاف به حائض بودن داشته باشد، ما این دلیل مخصص را وقتی که با دلیل عام کنار هم گذاشتیم و مراد جدی را از متکلم خواستیم، او به یکی از این دو صورت می تواند جواب ما را بدهد. یکی این که مراد جدی در دلیل اول«المرأه لا قرشیه» باشد، مثل«زید الموصوف بانه لا قائم» دوم این که به صورت«قضیۀ موجبه سالبه المحمول و المرأه التی لا تکون قرشیه» که این عند التحلیل به موجبه سالبه المحمول برمی گردد و گفتیم که شق ثالث ندارد و سالبه محصله ای که حتی با نبود مرأه صادق باشد، مثل این می ماند که در آن مثال حتی با نبود عالم، وجوب اکرام باشد. همان طوری که در آن مثال با نبود عالم، وجوب اکرام معنا نداشت، اینجا هم با نبود مرأه دیگر معنا ندارد دلیل عام پیاده شود. پس وجود مرأه اولین نقش را در رابطه با این حکم دارد که مردها را به طورکلی خارج می کند و جایی برای احتمال مردها باقی نمی ماند.

پس یا به صورت موجبه معدوله، یا به صورت موجبه سالبه المحمول که هرکدامشان باید با حفظ وجود موضوع در خارج باشد. این عنوان باید باشد تا«تری الحمره الی الخمسین سنه» که حکم در دلیل عام است، بر آن مترتب شود. آن وقت از مرحوم آخوند ره سؤال می کنیم، که شما استصحاب عدم قرشیه را چطوری جاری می کنید؟ برای ما بیان کنید که این عنوان عام بتواند تحقق پیدا کند. و«تری الحمره الی خمسین سنه» بر این مترتب شود.

بیان محقق حائری ره در استصحاب عدم قریشی

یک راهی مرحوم محقق حائری مؤسس حوزه در درسشان بیان کردند، که فقط اشاره می کنیم، چون توضیحش را دادم، ایشان بین عوارض ماهیت و عوارض وجود فرق می گذاشتند و می فرمودند در عوارض وجود استصحاب عدم مانعی ندارد، به این صورت که مشارالیه را ماهیت