سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 280

کار باشد، یک چنین پایۀ یقینی ندارد لذا نوبت به مظنه می رسد وقتی که وارد وادی مظنه شدید، آنوقت این بحث پیش می آید که آیا ملاک در اعتبار اینها عبارت از ظن نوعی است یعنی چون برای نوع مردم مظنه پیدا می شود، همین کفایت برای اعتبارش مطلقا می کند یا اینکه ملاک اعتبارش، ظن شخصی است، هرکسی برایش ظن شخصی پیدا شد، می تواند به قاعدۀ عقلائیه به نام اصاله العموم تمسک کند، برایش اعتبار دارد و هرکسی که ظن شخصی برای او پیدا نشد او نمی تواند. یک چنین بحثی در اصاله العموم واقع شده است.

مقتضای تحقیق در عمل به اصول عقلائیه

لکن تحقیق این است که با مراجعۀ به عقلا معلوم می شود که ملاک، همان ظن نوعی است نه ظن شخصی و مسأله ای که ما امروز بحث کردیم و عنوان کردیم، روی همین فرض ظن نوعی این بحث را مطرح می کنیم یعنی با توجه به آنچه که مقتضای تحقیق است که اصاله العموم حجیتش از باب ظن نوعی است. در عین حال این بحث پیش آمده است که آیا اصاله العموم حجت از باب ظن نوعی «متبعه مطلقا و لا تحتاج الی الفحص عن المخصص و الیأس عن الظفر بدلیل التخصیص ؟» یا اینکه در عین اینکه ظن شخصی اعتبار ندارد لکن همین اصاله العموم مبتنیه بر ظن نوعی در یک مورد خاص از نظر عقلا حجت است و آن آنجایی است که انسان دنبال مخصص بگردد و مأیوس باشد از ظفر به دلیل مخصص ؟ نکات دیگری هم هست که قبل از محل نزاع عرض می کنیم بعد وارد بحث می شویم ان شاء الله.

پرسش:

1 - مجرای اصاله العموم را توضیح دهید.

2 - ارتباط مقام را با بحث تمسک به عام قبل از فحص از مخصّص بیان کنید.

3 - حجیت اصاله العموم از نظر ظن نوعی و شخصی توضیح دهید.

4 - معنای اصل را در مقام چیست ؟

5 - مقتضای تحقیق در عمل به اصول عقلائیه را بنویسید.