سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 30

درس ششصد و بیست و یکم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

نحوۀ دلالت نکرۀ در سیاق نفی بر عموم

یکی از الفاظ دال بر عموم، نکره ای است که در سیاق نفی واقع شود. البته نکره خصوصیتی ندارد، اسم جنسی هم که در سیاق نفی واقع شود همین حکم را دارد«لا رجل فی الدار» هم مثل«لیس رجل فی الدار» می ماند. فرق بین جنس و نکره همان طوری که بعدها بحثش خواهد آمد این است که اسم جنس بدون هیچ قیدی، دلالت بر نفس طبیعت می کند، لیکن نکره بر طبیعت مقید به قید وحدت دلالت می کند، منتهی وحدت غیرمشخصه، وحدت«لا بعینها». در رجل که تنوین دلالت بر نکره بودن می کند، یعنی طبیعت رجل مقیدۀ به قید وحدت، یعنی یک مرد، اما یکی غیر معین که در معنای «رجل» واحد به صورت«لا بعینه» ذکر شده است، حالا نکره یا اسم جنس اگر در سیاق نفی واقع شود، چه بگوییم: «لا رجل فی الدار» و چه بگوییم: «لیس رجل فی الدار» گفته اند که دلالت بر عموم می کند.

و همین طور دائرۀ این معنا توسعه پیدا می کند، مخصوصا به قول آن افرادی که می گویند: نهی به