سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 351

درس ششصد و هفتاد و سوم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

قضیۀ حقیقیه نزد محقق نائینی(ره)

مرحوم محقق نائینی(ره) بنابر آنچه که ظاهر عبارتشان اقتضا می کند، یک تفسیر دیگری از قضیۀ حقیقیه کرده اند و آن تفسیر به این برمی گردد که در قضایای حقیقیه، یک تنزیل و تقدیری وجود دارد و آن تنزیل و تقدیر این است که ما معدومین را نازل منزلۀ موجودین قرار می دهیم و حکمی که روی آنها در قضیۀ حقیقیه بار می شود و محمولی که بر آنها حمل می شود به لحاظ همین معناست، که آنها اگرچه حقیقتا وجود ندارند لکن ما وجود آنها را فرض و تقدیر می کنیم. پس در حقیقت، موضوع در قضیۀ حقیقیه، افراد موجوده است لکن دایرۀ این افراد موجوده، وسیع است و دو نوع فرد موجود داریم: یکی فرد موجود بالحقیقه و یکی فرد موجود بالتنزیل و روی همین وجود است که موضوع قرار می گیرد و محمول با آن اتحاد پیدا می کند و انطباق پیدا می کند.

ظاهر این است که علت اینکه ایشان قضیۀ حقیقیه را به این کیفیت بیان کرده اند برای فرار از همان اشکالی است که آن روز ما عرض کردیم و جوابش را دادیم و آن عبارت از این است که قضیه نیاز به