سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 362

برای مردم مطرح می کردند. و آیا ممکن است در آنجایی که خطاب، مخاطبش عبارت از خداوند است و مخاطبش عبارت از بشر است، آن مسائلی که ما در خطابهای حقیقیه مطرح می کنیم و مخصوصا عنوان شفاهی که معنای شفاهی یعنی از دو لب خطاب کننده شنیده شده و از زبان خطاب کننده شنیده شده، این اصلا در رابطۀ با خداوند نسبت به بشر معقول است حتی در همان خطابهای خاصّه ای که خداوند به رسول خودش دارد مثل اینکه می فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ » که مخاطب خداوند است، و مخاطب، شخص رسول خداست، اما نحوۀ خطاب و کیفیت خطاب آیا این چنینی بوده ؟ آیا ما می توانیم بگوییم: خداوند در این خطابی که به رسول خدا داشته«یا أَیُّهَا الرَّسُولُ هو خطاب شفاهی» با اینکه خطاب کننده خداوند است و مخاطب هم شخص رسول خداست بدون اینکه پای مردم مطرح باشد؟ آیا می توانیم بگوییم: «هذا الخطاب الصادر من الله الی رسوله النبی الاکرم هو خطاب شفاهی ؟» یا خطاب شفاهی، از لوازم جسم است، از لوازم انسان است که به عنوان خطاب شفاهی مسأله را مطرح بکند؟

لذا اشکالاتی در اینجا مطرح است در«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» اولا رسول خدا خطاب کننده نیست «إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْیٌ یُوحی » ثانیا مجلس مخاطبه ای وجود نداشته که شما حاضرین در مجلس تخاطب را فرض می کنید و ثالثا خطاب خداوند نسبت به مردم به این صورت که در ذهن ما از خطاب متصوّر است، یک معنای مستحیلی است. لذا اگر واقعیت مسأله را بخواهیم بررسی کنیم با توجه به این مسائل، باید بررسی کرد.

پرسش:

1 - راه حل مرحوم آخوند ره برای خطابات شرعیه را بیان کنید.

2 - حقیقت وجود انشائی چیست ؟

3 - استفهام انشائی را توضیح دهید.

4 - چرا در احکام شرعی احتیاج به جواب مرحوم آخوند ره نداریم ؟