سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 411

آن عام قرار داد؟

عدم حجیت اجماع در مباحث عقلی

این یک مسأله عقلائیه است و مربوط به عرف و مربوط به دایره تقنین و قانون گذاری است. آیا اینجا اجماع برای ما حجیت دارد؟ اینکه ایشان می فرمایند: این مسلّم است که مفهوم موافق می تواند مخصّص عام واقع بشود. مسلّم است یعنی ضروری است یا اجماعی ؟ لامحاله مقصود ایشان این است که، اجماعی است. در اینجا چه ملاکی برای حجیّت اجماع می توانید داشته باشید؟

بله؛ اگر اجماع در رابطه با یک مسأله فقهیه باشد چه به صورت قاعده فقهیه و چه به صورت مثلا وجوب صلاه الجمعه و امثال ذلک اینجا اگر یک اجماع، محقّقی باشد، یک اجماع محصّلی باشد، برای ما حجّت است با اختلاف مبانی در وجه حجیت اجماع که در جای خودش ملاحظه کرده اید اما در مسائل اصولیه، آنهایی که مبتنی بر عقل است یا مبتنی بر عقلا و نظر عرف است، اینجا اجماع ولو محصّل هم باشد، فاقد ملاک حجیّت و وصف حجیّت است لذا نمی شود در این مسأله، به صرف همین مطلبی که ایشان ادعا کرده اند که در حقیقت اگر اجماعی هم باشد اجماع منقول است و اجماع منقول در مسائل فقهیه هم فاقد حجیت است و به صرف این معنا، نمی توان از بحث تخصیص عام به مفهوم موافق عبور بکنیم و به عنوان یک امر مسلّمی از او بگذریم بلکه لازم است در این رابطه ان شاء الله بحث کنیم و ببینیم آیا مفهوم موافق صلاحیت مخصّصیت دارد یا نه ؟

پرسش:

1 - دو صورت رجوع ضمیر به بعضی از افراد عام را توضیح دهید.

2 - تشابه مقام را با استثنای عقیب جمل متعدده بیان کنید.

3 - فرق مقام با مخصص متصل و منفصل در چیست ؟

4 - تخصیص عام منطوقی به عام مفهومی را توضیح دهید.