سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 439

درس ششصد و هشتاد و هفتم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

تخصیص عام به مفهوم مخالف

بالاخره نتیجه بحث در مفهوم موافق این شد که ما هر معنایی را در رابطۀ با مفهوم موافق احتمال بدهیم، صلاحیت مخصّصیت للعام در آن وجود دارد و می توانیم تعبیر بکنیم که«یجوز تخصیص العام بمفهوم الموافقه» منتها همان طوری که ملاحظه فرمودید، مسأله قابل بررسی و دقت بود و بصرف ادعای«لا شبهه فیه» و امثال ذلک، نمی شود انسان اکتفا بکند. اما در رابطۀ با مفهوم مخالف، که مهمترین و بارزترین خصیصۀ مفهوم مخالف این است که در ایجاب و سلب، با منطوق مخالفت دارد، اگر منطوق، قضیۀ ایجابیه باشد، مفهوم، قضیۀ سلبیه خواهد بود و اگر منطوق، قضیۀ سلبیه باشد، مفهوم، قضیۀ ایجابیه خواهد بود. و همین بحث مفاهیم که در اصول مطرح است و قبل از مباحث عام و خاص به عنوان یکی از فصول مهمّۀ مباحث الفاظ ما هم بحث کردیم، در رابطۀ با همین مفهوم مخالف است، منتها به اعتبار قضایای متعدده، آیا قضیۀ شرطیه مفهوم دارد یا نه ؟ قضیۀ وصفیه مفهوم دارد یا نه ؟ قضیۀ غائیه مفهوم دارد یا نه ؟ که همۀ اینها عنوانشان، عنوان مفهوم مخالف