سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 457

بشود، درحالی که موضوع لهش یک معنای خاص و معنای جزئی است، لکن در عین حال چند تا خصوصیت، و چندتا معنا از این کلمۀ الاّ استفاده بشود.

لذا این قائل در رابطۀ با خود الفاظی که در استثناء به کار گرفته می شود، در تمام فروض ثلاثه اش می گوید: استحاله در کار است، و با توجّه به آن فروضی که برای مستثنی منه ذکر کردیم، در بعضی از فروضش یک استحالۀ دومی تحقّق پیدا می کند که با ضم به استحالۀ اول، دو استحاله تحقّق پیدا می کند. اما در بعضی از فروضش، همین استحاله ای که در رابطۀ با آلت استثناء و لفظی که در استثناء به کار برده می شود، تحقق ندارد. اما در استحاله دیگر فرقی بین تعدد استحاله و وحدت استحاله نیست. توضیحش در رابطۀ با مستثنی را ان شاء الله عرض می کنیم.

پرسش:

1 - آیا بحث در ما نحن فیه از نظر مقام اثبات است یا ثبوت ؟

2 - اشکال استحاله در مقام ثبوت چیست ؟

3 - تقسیم استثنا را بیان کنید.

4 - ارتباط مقام با بحث استحالۀ استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد چیست ؟