سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 464

درس ششصد و نود و یکم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

اشتمال قضایا بر عقد الحمل و عقد الوضع

مرحوم محقق نائینی(ره) در مسألۀ مورد بحث تفصیل قائل شده اند. مقدمتا دو مطلب را ایشان تقریبا مسلّم گرفته اند: یکی که در منطق مطرح است و مسلّم هم هست این است که هر قضیه ای مشتمل بر یک عقدالوضع و یک عقد الحمل است، یعنی هر قضیه ای مشتمل بر دو قضیه است: یک قضیه در رابطۀ با موضوع است که از آن تعبیر به عقدالوضع می کنند و یک قضیه در رابطۀ با محمول است که از آن تعبیر به عقدالحمل می کنند. وقتی که شما می گویید: «الانسان ضاحک» خود این الانسان، قضیه، یعنی«کل شیء یکون ثابتا له الانسانیه» ضاحک هم هکذا. و این تعبیر، تعبیری است که در منطق مطرح است و مسلّم هم هست«اشتمال القضیه علی عقدین: عقد الوضع و عقد الحمل».

رجوع استثنا به عقد الوضع

یک مقدمۀ دیگری که ایشان مفروغ عنه قرار می دهند، عبارت از این است که از نظر ادبی، هرکجا