سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 502

که بیع غرری نباشد. این یک معنایی است که در تمامی کتب فقهی و برنامۀ استدلالیه فقهای ما مطرح است و در زمان اصحاب ائمه(علیه السلام) هیچ کسی نیامده است مناقشه کند و بگوید: نمی شود با«نهی النبی عن بیع الغرر» که یقین به صدورش از رسول خدا نداریم و محفوف به قرینۀ قطعیه نیست و فقط ادله حجیت خبر واحد معتبرش می کند، فرضا با این روایت و با یک روایت معتبرۀ غیرقطعیه برویم به جنگ«اوفوا بالعقود» ی که از نظر سند قطعی است. کسی چنین مناقشه ای را در کتابهای فقهیه استدلالیه مطرح نکرده. لذا سیرۀ فقها، سیره عملی و استدلالی فقها که متصل به زمان ائمه و اصحاب ائمه است بلااشکال بر این معنا قائم است و شاهدش هم ملاحظه همین کتب فقهیه قدما است الی زماننا هذا.

لزوم کنار گذاشتن خبر واحد

دلیل دوم؛ یک نکته ای است که مهمتر از این است و آن اینکه اگر ما بخواهیم دایرۀ حجیت خبر واحد را مقصور و منحصر بکنیم به آنجایی که این خبر در مقابلش یک عموم قرآنی واقع نشده باشد، لازمه اش این است که اصلا دور حجیت خبر واحد را قلم بگیریم حالا یا بالکل یا به«مثل النادر کالمعدوم» برای اینکه از یک طرف می بینم که کتاب الله در باب عقود و در باب عبادات، یک عمومات و اطلاقاتی دارد و در رابطۀ با حلیّت اشیاء یک اطلاقاتی در کتاب الله وجود دارد و یک سری اشیاء را تحریم می کند و بعد هم می فرماید: «و احل لکم ما وراء ذلکم» در عقود، عموماتی یا عمومی مثل«اوفوا بالعقود» اطلاقی مثل«احل الله البیع» در عبادات، آیات زیادی مثل«أَقِیمُوا الصَّلاهَ »

و«آتُوا الزَّکاهَ » دارد. در باب محللات«أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّباتُ » و امثال ذلک دارد.

اگر ما بخواهیم دایرۀ حجیت خبر واحد را به آنجایی که مستلزم تخصیصی در رابطۀ با عموم کتاب در باب عقود یا اطلاقات در باب عبادات یا اطلاقات در باب محللات نباشد، محدود بکنیم، کجا چنین خبر واحدی را پیدا می کنیم ؟ برای اینکه تمام این خبرهای واحدی که در رابطۀ با اجزاء و شرایط نماز و روزه و زکات و مخصوصا باب حج وجود دارد، می خواهد یک چیز اضافه ای را بر عمومات و مطلقات کتاب بیان کند و یک امری زائد بر آنها را می خواهد بیان کند و اگر بنا شود به عنوان اینکه این زائد بر مفاد کتاب دارد مسأله ای را بیان کند، حجیت نداشته باشد، لازم می آید که دیگر حجیت خبر واحد کنار برود و در نتیجه این عقود و این عبادات و این مسائلی که در قرآن فقط یک اشاره ای به آنها شده است و به صورت اطلاق بیان شده است و یا این همه محرماتی که در روایات مطرح است و در قرآن به تعداد قلیلی از آنها اکتفا شده است و بقیه به صورت اطلاق حکم به