سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 508

هم در مخبر اعتبار ندارد. سؤال ما در این فرض مطرح است: اینجا چه بکنیم ؟ خودمان از مولا شنیدیم«اکرم العلماء»، صدور«اکرم العلماء من المولی قطعی»، اما نسبت به«لا تکرم زیدا العالم» خود ما چیزی نشنیدیم که صدورش قطعی باشد بلکه یک مخبر ثقه ای که خبرش از نظر عقلا اعتبار دارد، گفت: از مولا یک دستور دومی به نام«لا تکرم زیدا العالم» هم صادر شده است، تکلیف چیست ؟ یک اصاله العموم در ناحیه«اکرم کل عالم» مطرح است، یک بنای عقلا بر اعتبار خبر ثقه در رابطه با«لا تکرم زیدا العالم.»

آن چه در درجه اول مهم است و ما باید آن را تشخیص بدهیم تا بعد نوبت به مرحله ثانیه برسد، این است که در این فرض، طرفین معارضه عبارت از چیست ؟ و چه چیزی با چه چیزی معارضه می کند؟ چون در ناحیۀ عموم، دو مطلب داریم: یکی این است«صدور العام و هو اکرم العلماء» و یکی اصاله العموم در ناحیه«لا تکرم زیدا العالم»، دو جهت وجود دارد یکی مفاد«لا تکرم زیدا العالم» است و یکی اصل صدور«لا تکرم زیدا العالم من المولی» و ما نمی دانیم که«لا تکرم زیدا» از مولا صادر شده است یا نه ؟ اگر می دانستیم صادر شده است، قطعا«لا تکرم زیدا العالم» را به جنگ اصاله العموم می فرستادیم و جلوی اصاله العموم را می گرفتیم مثل آنجایی که خودمان از مولا شنیده باشیم«لا تکرم زیدا العالم» را. چطور اگر خودمان می شنیدیم که فرض اول ما بود دیگر جایی برای اصاله العموم وجود نداشت، آیا در اینجا هم همینطور است ؟

تعارض بین اصاله العموم با صدور خاص

در مسأله دو جهت وجود دارد: یکی اصل صدور«لا تکرم زیدا العالم من المولی» و یکی هم مفاد «لا تکرم زیدا العالم» که از آن تعبیر به دلالت می کنیم. اینجا چه چیزی با چه چیزی معارضه دارد؟ طرفین معارضه چیست ؟ در ناحیۀ عام آیا با صدور عام از مولا چیزی منافات و مغایرت دارد با اصل صدور از مولا؟ پس در صدور العام من المولی چیزی به عنوان معارض و مخالف در بین نیست. پس چه چیزی طرف معارضه است ؟ اصاله العمومی که در رابطۀ با دلالت«اکرم کل عالم» وجود دارد.

به عبارت دیگر: حالا که مخبر ثقه به ما خبر می دهد که مولا علاوه بر«اکرم کل عالم» یک«لا تکرم زیدا العالم» هم به عنوان دستور دوم صادر کرده است، لکن شما یقین ندارید به اینکه چنین دستوری از مولا صادر شده است، شما اینجا می نشینید فکر می کنید، تردید برای شما پیدا می شود، طرفین تردید چیست ؟ آن که مهم است این است که مردد بین چه و چه هستید؟ یک طرف می گویید: احتمال می دهیم که واقعا این«لا تکرم زیدا العالم» از مولا صادر شده باشد و در حقیقت اراده جدی مولا به