سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 514

بلکه باید قدر متیقن را اخذ بکنیم و وقتی که سراغ قدر متیقن می آییم، می بینیم قدر متیقن آن، خبر واحدی است که هیچ گونه مخالفتی با کتاب الله نداشته باشد، ولو به همین مقدار که در تخصیص و تقیید مطرح است. پس اگر خبر واحدی بخواهد مخصص عموم کتاب واقع بشود یا مقیّد اطلاق کتاب قرار بگیرد، پشتوانه ندارد، دلیل بر حجیت ندارد. دلیل بر اعتبار چنین خبری وجود ندارد. لذا روی این جهت می گوییم که خبر واحد نمی تواند مخصص و مقیّد کتاب قرار بگیرد.

مراد از اجماع در حجیت خبر واحد

این دلیل چندان مهم نیست و جوابش روشن است و یک قسمت هم از ادلۀ مجوزین که ذکر کردیم، ظاهر می شود. خلاصه اش این است که اولا این که شما می گویید: دلیل بر حجیت خبر واحد، اجماع است، آیا مقصود شما واقعا همین اجماع اصطلاحی است ؟ یعنی همۀ اصحاب اتفاق بر حجیت خبر واحد کرده اند؟ این که اصلا درست نیست، برای اینکه در بین اصحاب، جماعتی از قدما و غیر قدما بطور کلی مسألۀ حجیت خبر واحد را منکر شده اند. پس اگر مقصود شما از اجماع، اجماع اصطلاحی باشد، اصلا واقعیت ندارد. ما چنین اجماعی بر حجیت خبر واحد نداریم.

و اگر مقصود شما از اجماع بنای عقلا باشد که یکی از راههایی است که مرحوم آخوند در رابطۀ با تقریب اجماع مطرح می کند، بگویید: بنای عقلا بر اعتماد بر خبر ثقه و خبر کسی است که مورد وثاقت باشد. اولا ما این را قبول داریم و شاید عمده دلیل را هم در باب حجیت خبر واحد، همین مسألۀ بنای عقلا و این که از شارع ردعی در این رابطه صادر نشده است. می گوییم: این عقلاء در اختیار شما. آیا عقلاء می گویند که اگر خبر واحدی مخصص کتاب باشد این جرم دارد؟ آیا این از دائرۀ حجیت بیرون است ؟ این از محدودۀ اعتبار خارج است ؟ از نظر بنای عقلا در اعتماد به خبر ثقه چه فرقی می کند که در مفاد خبر، عنوان تخصیص و تقیید مطرح باشد یا غیر عنوان تخصیص و تقیید مطرح باشد؟ پس اگر مقصود شما از اجماع، بنای عقلاست ما تردیدی نداریم، تا اینکه اخذ به قدر متیقن بکنیم. ما با مراجعۀ به عقلا و سؤال از آنها به این جواب می رسیم که هیچ فرقی در حجیت خبر ثقه، بین مخصص و مقید و بین غیر این دو وجود ندارد.

علاوه؛ دلیل هم منحصر به بنای عقلا که یک دلیل لبّی است، نیست. بلکه اگر در آیات هم مناقشه بشود، یک دلیل مهمی مرحوم آخوند(ره) در کتاب کفایه در حجیت خبر واحد ذکر کرده اند و آن روایاتی است که در آن روایات تواتر وجود دارد، حالا اگر تواتر لفظی هم نباشد و حتی تواتر معنوی هم نباشد، حداقل تواتر اجمالی دارد یعنی ما یقینا می دانیم که بعضی از آن روایات از ائمه(علیهم