سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 517

روایات ناهیه از عمل به اخبار مخالف کتاب

اما اینها دلیل سومی ارائه کرده اند که این دلیل تا حدی قابل توجه است و آن این است که می گویند: روایاتی وارد شده است به عناوین مختلف و تعبیرات گوناگون اما همۀ آنها روی یک موضوع تکیه کرده اند و آن این است که ائمه(علیهم السلام) فرموده اند: اگر روایتی از ما برای شما نقل شد و به گوش شما خورد، آن را عرضه کنید بر کتاب الله و ببینید اگر مخالف(عنوان مخالف در همۀ روایات هست) با کتاب الله باشد، اینجا دیگر تعبیرات مختلف است، بعضی روایات می گوید:

«ما خالف قول ربنا لم نقله» بدانید چنین چیزی را ما نگفته ایم و بیخود برای شما نقل کرده اند یا«ما خالف قول ربنا فهو زخرف» یعنی یک چیز باطلی است، یک چیز غیرواقعی است. یا تعبیری که مرحوم آخوند دارند. (یک وقت من یادم هست که در روایات گشتم ظاهرا چنین تعبیری را پیدا نکردم) می فرماید: اگر روایتی از ما برای شما نقل شد و دیدید مخالفت با کتاب الله دارد«فأضربوه علی الجدار» این روایت را بزنید به دیوار و آن را نابود کنید، این روایت درست نیست. و امثال ذلک که همۀ اینها روی«ما خالف قول ربنا» تکیه شده است. آنوقت اینها نتیجه می گیرند و می گویند: شما قبول ندارید که دلیل مخصص، مخالف با دلیل عام است ؟ شما قبول ندارید که دلیل مقید، مخالف با دلیل مطلق است ؟ مگر شما منطق نخوانده اید؟ در منطق می گوید که موجبۀ کلیه با سالبۀ جزئیه متناقضانند و اصلا نقیض موجبۀ کلیه را سالبۀ جزئیه قرار داده اند و نقیض سالبۀ کلیه را موجبۀ جزئیه، و مخصص با عام، از این دو عنوان، بیرون نیست، یا عام، موجبۀ کلیه است و مخصص، سالبۀ جزئیه یا عام، سالبۀ کلیه است و مخصص، موجبۀ جزئیه. پس در مسألۀ تخصیص و عموم، مسألۀ مخالفت مطرح است و این روایات می گوید: «ما خالف قول ربنا لم نقله» ما چنین چیزی را نگفته ایم.

روش قانونگذاری

این یک استدلالی است به حسب ظاهر فریبنده و جالب لکن این حرف درست نیست. علت درست نبودنش را ما در اوایل بحث عام و خاص یک مقدار برای شما توضیح دادیم حالا هم با ذکر یک شواهدی در این رابطه اشاره می کنیم و آن این است که ما قبول داریم که سالبۀ کلیه نقیضش موجبۀ جزئیه است و بالعکس: موجبۀ کلیه، نقیضش سالبۀ جزئیه است ولی مسألۀ تقنین و قانونگذاری، یک موقعیت خاصی دارد که در قانونگذاری بین مسألۀ عام و خاص، تخالف مطرح نیست، تناقض مطرح نیست.