سیری کامل در اصول فقه : دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 8 صفحه 524

دانه دانه که دست بگذارید این نه این ظنی السند است و دلیل صدّق العادل به عنوان ظن خاص باید آن را حجت کند. لکن بحث این است که در میان این ده بیست هزار روایتی که در میان کتاب وسائل است شما قبول ندارید که یک دسته از این روایاتی که عنوان تخصیص و تقیید در آنها مطرح است، این قطعا از ائمه صادر شده است. اما اگر از شما بپرسند کدام ؟ نمی توانید بپرسید کدام روایت.

اما معلوم بالاجمال هست. اجمالا می دانید که در این ده بیست هزار روایت صد روایت مسلم به عنوان مخصص و مقید از ائمه صادر شده است.

آنوقت سؤال این است که این صد روایت را با«ما خالف قول ربنا لم نقله» چگونه جمعشان می کنیم ؟ «ما خالف قول ربنا لم نقله» حتی اجازه نمیدهد که یک مورد برخلاف قول پروردگار از ائمه صادر شود. درحالی که شما می دانید که قطعا در بین این همه روایت متکثره و روایات متعدده، بعضی از روایاتی که جنبۀ تخصیص در مقابل«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» دارد. یا جنبۀ تقیید در مقابل آیۀ حج دارد؟ یا جنبۀ تقیید و بیان شرطیت در مقابل اطلاق«أَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ » دارد؟ پس چگونه اینها را شما توجیه می کنید؟ این هم یک شاهد بر اینکه ما چاره ای نداریم جز اینکه مسئلۀ مخالفت به نحو عموم و خصوص و مخالفت به نحو اطلاق و تقیید را از دائرۀ مخالفت بیرون ببریم و بگوییم «هذان لیسا مختلفین و لا یصدق علیهما ما خالف قول ربنا» عنوان ما خالف در اینجا پیاده نمی شود.

پس این دلیل هم یک دلیل نسبتا مهمی بود برای قائلین به عدم جواز تخصیص کتاب به خبر واحد این هم جوابش را ملاحظه فرمودید.

نسخ، نوعی تخصیص؛ تفاوت نسخ با تخصیص اصطلاحی

برای این که این یک مسئلۀ مهمه ای است و در فقه اثرات و ثمرات زیادی بر آن ترتب پیدا می کند، بد نیست برای تکمیل بحث، آخرین دلیلی را هم که اینها ذکر کرده اند اشاره کنیم و جواب آن را هم ان شاء الله عرض کنیم. دلیل آخری که اینها اقامه کرده اند، که دو مطلب را به هم ضمیمه می کنند گفته اند: که شما قبول دارید که نسخ کتاب به خبر واحد«لیس بجائز». این تقریبا مسلّم است که خبر واحد عنوان ناسخیت نسبت به کتاب الله نمی تواند داشته باشد و همه این معنی را به صورت تسالم پذیرفته اند. آنوقت اینها ضمیمه می کنند و می گویند: بین نسخ و تخصیص چه فرقی وجود دارد؟ اصلا نسخ یک شعبه و یک نوعی از تخصیص است، منتها تخصیص در رابطۀ با افراد است و نسخ در رابطۀ با ازمان است و الا نسخ هم یک نحو تخصیص است. تخصیص اصطلاحی روی افراد تکیّه می کند و فساق از علماء را اخراج می کند، اما نسخ روی استمرار و زمان تکیّه می کند. تعبیر بالاتری